Windturbines in plaats van vissersvaartuigen geframed als natuurherstel

za 23 mrt, 09:02 Algemeen

LEMMER - Milieuorganisaties worden door multinationals én de overheid ingehuurd als marketingbureau om windturbines in Noordzeenatuur als ‘natuurherstel’ te verkopen. Afwezigheid van visserij wordt daarbij neergezet als belangrijkste herstelmaatregel. Voor die koers gaf het ministerie van LNV recent nog 150 miljoen euro extra subsidie in een ‘Programma Natuurversterking Noordzee’. Is daarbij nog plaats voor waarheid en integriteit? Deze werkwijze leidt tot verdere ondermijning van het vertrouwen in de overheid en de rechtstaat, met groeiende maatschappelijke onrust tot gevolg. Vissersbondvoorzitter Johan Nooitgedagt neemt de ‘groenwasserette’, de natuurpact De Rijke Noordzee én het Programma Natuurversterking Noordzee van de rijksoverheid onder de loep.

Al sinds 1992 is de overheid in Den Haag en Brussel met de Postcode Loterij hoofdfinancier van campagnegroepen tegen vissers en boeren. Enkele aanwijsbare politici zijn daar hoofdelijk verantwoordelijk voor. Europarlementariër Hemmo Muntingh (PVDA) richtte daartoe onder Nederlands EU-voorzitterschap de LIFE+-subsidiepot op in Brussel. Muntingh is ook de architect van de Habitatrichtlijn, basis van Natura 2000 die als ‘Dutch Directive’ bekend stond in Europa.

Sindsdien vloeiden uit Brussel al miljarden euro’s gemeenschapsgeld (LIFE+) naar beroepsactivisten uit een ‘Groene 10’-coalitie, waaronder het schatrijke Wereld Natuur Fonds. In Den Haag zetelt de ‘Groene 11,’ het lobbykantoor van Nederlandse milieuclubs, dat door Natuur & Milieu wordt gehuurd. Deze elf organisaties krijgen gezamenlijk een slordige kwart miljard euro campagnesubsidies per jaar. De rijke financiering van beroepsactivisten die stellen ‘de Noordzee’ belangrijk te vinden hoeft echter geen maat te zijn voor hun maatschappelijk draagvlak.

Natuur & Milieu heeft een duizendtal mensen als achterban. Hun inkomsten volgen uit subsidies, loterijgelden en sponsoring door bedrijven als Eneco. De Amerikaanse campagnegroep Oceana hielp met de Postcode Loterij Stichting de Noordzee aan een doorstart nadat de subsidies in 2012 tijdelijk wegvielen. De club heeft geen inkomsten van leden. Daarnaast stopt baggerbedrijf Boskalis de club 1,2 ton euro sponsoring per jaar toe. Natuur & Milieu belegt daarnaast in windparken op zee met haar ‘Zeekracht’-programma.

Nieuwer is dat grote (wind)energiebedrijven als Eneco, Vattenfall, Shell en Ørsted milieuclubs nu ook openlijk inzetten als groenwasserette. Zij sloten in 2019 een pact - ‘De Rijke Noordzee’- met natuurclubs als Ark Rewilding Nederland, WWF, Stichting de Noordzee en Natuur en Milieu. De Postcode Loterij was hoofdfinancier met de ASN Bank. Dat pact vierde op 26 februari haar vijfjarig bestaan. Dezelfde clubs die in coalities rechtszaken voeren tegen garnalenvisserij, vanwege ‘bodemberoering’, juichen nu het volheien van die zeebodem met duizenden windturbines toe; dat zou zelfs ’natuurherstel’ zijn.

Zoals nieuwe directeur van Stichting de Noordzee Ewout van Galen stelde op 26 februari bij het lustrum van Rijke Noordzee: “Windparken zijn een kraamkamer van Noordzeenatuur.” Hij noemt het habitat van de visserij “Bij velen zo geliefd en bovendien Nederlands grootste natuurgebied.” Normaliter zou dat dus betekenen: geen industrie in die natuur. Maar Van Galen wil iets heel anders. Hij wast de verbouwing groen, van visrijk habitat H1110 (permanent overstroomde zandbanken) naar een rif tussen in de zeebodem geheide monopiles. Kan met partijen die dergelijke dubbele standaarden hanteren nog gelijkwaardig overleg plaatsvinden?

Bijschrift - Vissersbond

150 miljoen euro publiek geld voor groene verf

Niet de realiteit of deugdelijke wetenschap, maar politieke keuzes maken windindustrie groen. Wie een industrieterrein met windturbines aanlegt mag zich beroepen op een ‘nationaal belang’. Het principe ging overboord om uit voorzorg niet te bouwen voor er voldoende onderzoek is gedaan. De bouw van windparken wordt aangegrepen om naderhand meer onderzoek te kunnen doen, ten gunste van Wageningen UR, TNO en ecologische bureaus. Het doof heien van zeezoogdieren wordt vervolgens door TNO verpakt in papieren ficties als ‘bruinvisverstoringsdagen.’

‘De Rijke Noordzee’ werd afgelopen maand bij viering van haar lustrum zelfs tot een rijksprioriteit verheven. LNV lanceerde haar ‘Programma Natuurversterking Noordzee’ als publieke voortzetting van ‘De Rijke Noordzee’. Terwijl LNV-Minister Piet Adema het vertrouwen van de visserij stelt terug te winnen, belooft zijn demissionaire collega Christianne van der Wal 150 miljoen euro gemeenschapsgeld voor het tegendeel: subsidie voor het groen verven van een programma ten koste van de visserij.

Op LinkedIn meldt het LNV-Ministerie: ‘Het Programma Natuurversterking Noordzee (PNN) heeft als doel om de natuur van de Noordzee te verbeteren en om schade aan de natuur te voorkomen. Het PNN richt zich op het herstel van soorten die het moeilijk hebben. Het gaat niet alleen om diersoorten onder water zoals vissen, zeezoogdieren, haaien en roggen, maar ook om vogels en vleermuizen. Ook zal er gewerkt worden aan mogelijkheden voor herstel van onderwater- en bodemnatuur zoals riffen en oesterbanken’.

Foto - Flying Focus

Selectieve rechtstaat

Niet langer doden windturbines op zee beschermde vogels en vleermuizen, verstoren hun stroomkabels in de zeebodem met elektromagnetische velden de oriëntatie van vissen, verstoren ze het mixen van waterlagen en voedingstoffen (stratificatie) of sneuvelen tijdens de bouw met heigeluiden van straaljagersterkte zeezoogdieren als walvisachtigen. De overheid en energiebedrijven slaan met windmolens twee vogels in één klap: ze beschadigen de zeenatuur voor een fictieve klimaatwinst, én herstellen deze tegelijk. Want ‘in windparken mag niet worden gevist’.

De combinatie van Habitatrichtlijn met voorzorgprincipe en campagneclubs die met gemeenschapsgeld procederen tegen visserij leidt zo tot een selectieve rechtstaat. Vissers heten schuldig door verdenking op basis van het voorzorgprincipe uit artikel 6 lid 3. Aanwezigheid, invloed, wordt daardoor gelijk gesteld met ‘schade’. Wanneer Rijkswaterstaat rapporten bestelt die een ‘invloed’ niet kunnen uitsluiten, is er reeds voldoende grond voor procedures gemaakt. Het rapport dat Sybilla Dekker (VVD), voorzitter van het Noordzee Overleg (NZO), liet maken (‘De Staat van de Noordzee’) stelt dat 53% van de Zuidelijke Noordzee ‘is aangetast als gevolg van bodemberoerende visserij’.

Deze claim uit het door Rijkswaterstaat (Wim van Urk) aangestuurde OSPAR baseert zich enkel op VMS-data. Er is dus nergens een ‘schade’ gekwantificeerd. Aanwézigheid heet ‘aantasting’. Iets positiefs, rijke visgronden waar je jaarlijks besommingen haalt, wordt zo tot iets negatiefs vervormd. Met voorbedachte rade. Want wie dus op die visgronden vervolgens vissers verjaagt en een wind- industrieterrein aanlegt, die ‘herstelt’ de natuur.

Illustratie van de Noordzeetop in april 2023, met Europese leiders, voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie en energiebedrijven. De woordkeus en boodschap in Oostende: Hoe kunnen we de Noordzee ‘repoweren’ en voorbereiden op deze ‘groene energietransitie’. Oh ja: en natuurlijk de maakindustrie voor deze klus opschalen. De Roundtable for Europe’s Energy Future (REEF) is een alliantie van grote energiebedrijven. - nn

Afleidingstactiek

Het meten met twee maten lijkt bij ’De Rijke Noordzee’ tot kunst verheven. Zoals Marjolein Demmers, directeur van Natuur & Milieu (afkomstig van overheidsbank FMO), stelt op 26 februari in Amsterdam is “De Noordzee (…) onmisbaar in de strijd tegen klimaatverandering.” Demmers bedoelt dat de visrijke Noordzee volgezet moet worden met wind-industrie, ten koste van de visserij. Aan die praktijk een groen verfje geven noemt zij ‘natuurversterking’.
Daartoe legden ze in windpark Gemini boven Schiermonnikoog (goed voor 4 miljard euro subsidies) een oesterveldje aan van vijf hectare als groene pleister. Ter vergelijking: iedere windturbine afzonderlijk vraagt een open ruimte van 75 hectare. Voor Gemini moet 50 kilometer kabel door de Noordzeebodem worden gegraven, en een kabel ingegraven worden dwars door de Waddenzeebodem naar de Eemshaven.

Op olie- en gasplatforms vormen zich ook vanzelf riffen, en kolonies van drieteenmeeuwen kunnen zich vestigen op boorplatforms. Nooit hebben deze milieuclubs campagne gevoerd voor ‘olie-industrie als kraamkamer voor Noordzeenatuur’. Krijgen ze echter betaald om rede en logica geweld aan te doen, dan lijken bij Natuur & Milieu alle remmen los te gaan. Wat wordt hier nu in normaal Nederlands gezegd wanneer ze een programmadirecteur zoeken: “Geloof jij in een schone en gezonde Noordzee en het belang van klimaat en natuurinterventies die samen gaan? Reageer dan!”

Steeds duidelijker wordt dat de grootschalige uitrol van windparken op zee niet zonder gevolgen blijft voor het mariene milieu. Het schilderij is van de Amerikaanse kunstenaar en sportvisser David Riina. Op zijn Facebookpagina schrijft hij over dode walvissen en dolfijnen, en roept op een einde te maken aan windparken op zee. Voordat het te laat is! ‘Reposting my whale piece because we have had 7 dead whales and dolphins in the last 7 days… End offshore wind now, before it’s too late.’ - nn

De Noordzee als ‘wildernis’

Daarnaast financiert de windindustrie met het LNV-ministerie, Rijkswaterstaat én stroomkabellegger Tennet ook een nieuwe promotiefilm. De Noordzee zou een ‘wildernis’ zijn, oftewel een reservaat zonder visserij: ‘De Wilde Noordzee, natuur die zich niet laat temmen’. De filmmakers van Dutch Maritime Production gingen in windparken filmen. Het resultaat van deze wildernis zal straks te zien zijn bij de Evangelische Omroep. De Nederlandse burger mag dus meebetalen aan een film die vertelt dat de natuur ‘versterkt’ wordt, in plaats van verbouwd wordt tot industrieterrein.

Voor deze groenwasserette werd tevens een apart bureau opgericht, met organisatie-adviseur (directeur/eigenaar ECHT) Hans Timmers (voorheen NWEA – de belangenorganisatie van de windmolenindustrie) en oud-directrice van Greenpeace Liesbeth van Tongeren: het Dutch Marine Energy Centre. Timmers was -samen met de oud-directeur van Stichting De Noordzee Floris van Hest- een belangrijke procesbegeleider en -versneller van het Noordzeeakkoord. Daarbij moest het sluiten van visgebied werken als groene pleister voor de zandwinning en de wind-industrie.

Deze tactiek van gedwongen overleg met staatsgefinancierde oppositie is dan ook niet toevallig ontstaan. Dat vissers bij het Noordzeeakkoord in overleg werden gedwongen met bovenvermelde milieuorganisaties is een tactiek uit het managementboek ‘A Thousand Shades of Green’ (2002) van Pieter Winsemius. Deze praktijk -net als de vorming van ‘coalities’- bedacht Winsemius als baas bij McKinsey Nederland. De invloedrijke VVD-politicus werd later voorzitter van Natuurmonumenten, bestuurder bij de Postcode Loterij en tweevoudig VROM-minister. Winsemius werd ook politiek mentor van Mark Rutte.

In een rapport voor bankier David Rockefeller met de Club van Rome (1991) beschreef Winsemius al hoe je coalities van milieugroeperingen kunt gebruiken als politiek pressiemiddel. Dat heet bij Winsemius ‘pressuring the free riders’. Multinationals hebben van die druk weinig last. Zij kunnen miljardensubsidies innen dankzij de rol die milieuclubs als marketeer in de politiek vervullen. De milieubeweging is dus niet zozeer ‘links’. Zij helpt ‘rechtse’ politici als lobbyisten van het grootbedrijf aan publieke inkomsten. Op die manier begrijp je waarom voormalig CDA-senator, oud-voorzitter en later lange tijd adviseur van VNO-NCW (de belangenorganisatie van de grotere bedrijven in Nederland – dus ook de windmolenindustrie), Niek Jan van Kesteren, als invloedrijk persoon functioneerde in de top bij Stichting De Noordzee.

Promotie voor de film ‘De Wilde Noordzee, natuur die zich niet laat temmen’, medegefinancierd door overheden. ,,De filmmakers gingen in windparken filmen. De Nederlandse burger mag meebetalen aan een film die vertelt dat de natuur ‘versterkt’ wordt, in plaats van verbouwd wordt tot industrieterrein zonder visserij.’’ - nn

Toenemende maatschappelijke onrust

De rekening van die praktijk komt terecht bij burgers, mkb én de Noordzee-natuur. Er is een politieke keuze gemaakt om een natuurgebied, de Noordzee, vol te zetten met windturbines. Er had ook een keuze gemaakt kunnen worden voor CO2-vrije kernenergie, zonder enige schade aan dit habitat en de voedselvoorziening door de visserij. Er is dus een keuze gemaakt om het habitat van vissen, zeezoogdieren, haaien, roggen te schaden. Er is een politieke keuze gemaakt om op papier beschermde vogels en vleermuizen rechtstreeks te mogen doden. En dat heeft een groen masker nodig.

Er is geen sprake van ‘herstel’ van natuur, maar van al dan niet geslaagde pogingen om schade te beperken. Miljoenenmarketing kan weliswaar de taal van betekenis veranderen, maar de natuur verandert daar niet mee. Het getuigt van een zekere wereldvreemdheid en minachting van gezond verstand om te denken dat de bevolking deze verdraaiingen nog pikt met groeiende lastendruk. De echte totaalrekening gaan we nog zien.

Toenemende maatschappelijke onrust en boerenprotesten zijn aanwijzingen dat mensen door de miljoenenmarketing heen prikken. Ook bij de politiek lijkt kritiekloze steun aan groene bedrijfspropaganda plaats te maken voor realisme. Electorale druk speelt daar een grote rol bij, zodat de VVD op het visserijdossier al opschoof naar de PVV. Niet voor niets steekt nu ook de Tweede Kamer een stokje voor de scherpe kantjes uit Frans Timmermans (lees: ex-Greenpeace man Diederik Samson) z’n ‘Natuurherstelwet’.

De scheefgroei tussen ‘rijk gefinancierd’ en daadwerkelijk draagvlak voor groene clubs lijkt kortom aan herziening toe. Er ligt daarmee een kans om een fundamenteel debat te beginnen over de functie van groene clubs en hun financiering. Dat Pieter Winsemius ooit bedacht hoe bedrijven deze clubs in kunnen zetten voor eigen politiek, wat heeft dit met hun kerntaken gedaan? Dienen zij nog een maatschappelijk belang, of zijn het reclamebureaus van een industrie geworden? Met clubs die betaald worden om de werkelijkheid geweld aan te doen is geen gelijkwaardig overleg mogelijk.

Met de ouderwetse natuurbescherming konden vissers immers zaken doen. Zij stonden zelf aan de basis van de oprichting van de Waddenvereniging en de Vereniging tot behoud van het IJsselmeer/Markermeer. In een toekomst waar rede en integriteit weer leidend worden,kan de Nederlandse Vissersbond juist een constructieve taak vervullen als partner in natuurbehoud. Ik haal altijd het voorbeeld aan dat de Waddenvereniging destijds met steun van de vissers is opgericht.

Uiteindelijk zijn het de vissers die al eeuwen afhankelijk zijn van natuurgebied de Noordzee, maar ook Waddenzee en IJsselmeer. En zij zijn, naar mijn inschatting, wel de enige partij die werkelijk economisch belang heeft bij een goede ecologische toestand van mijn en onze geliefde Nederlandse Grote Wateren.

Dank voor jullie aandacht

Johan K. Nooitgedagt,

voorzitter

Nederlandse Vissersbond

Referenties:

https://energy-roundtable.eu/

https://www.noordzee.nl/

https://www.derijkenoordzee.nl/

https://www.postcodeloterij.nl/goede-doelen/overzicht

https://www.noordzeeoverleg.nl/

https://www.nwea.nl/

https://echt.community/succesverhalen/