Grootste schieraalvangst in tien jaar tijd

TERWOLDE/MAURIK – Al elf jaar helpen vissers in het najaar schieralen langs diverse knelpunten in het project Paling over de Dijk letterlijk over de dijk. Niet eerder was dat zoveel als in 2023. Vader en zoon Frans Komen vissen bij de stuw in Maurik, waar pakweg de helft van de paling in het nationale project geholpen wordt. Niet eerder vingen zij daar zoveel schieraal als afgelopen seizoen, ondanks dat vanwege de verhoogde waterafvoer de fuikenvisserij voortijdig gestaakt moest worden.

Aal

Sedert 2013 voeren wij jaarlijks gedurende de schieraaltrek het project ‘Paling over de Dijk’ (PODD) uit in het stuwkanaal Neder-Rijn, kilometerraai 921-922. Het project wordt financieel en administratief mogelijk gemaakt door DUPAN en Vattenfall.

De PODD-visserij is in 2023 uitgevoerd met 19 hokfuiken, voorzien van een 10 of 15 meter lange vleugel. Het hok van de fuiken is 5 meter breed en 3 of 4 meter diep. In 27 visdagen in de periode van 18 augustus tot 15 november is 7.084 kilo schieraal gevangen en overgezet. De vangst bestond uit 5.132 exemplaren met een gemiddeld stuksgewicht van 1,38 kilo. 

Vanwege de verhoogde waterafvoer/stroming begin november werd de visserij bemoeilijkt en voortijdig afgerond. De vangst van 7.084 kilo is desondanks de grootste schieraalvangst sinds 2013. Na voltooiing van de visserijwerkzaamheden hebben de stuwbogen geheel open gestaan, waarbij vrije uittrek naar zee plaatsvindt.

De PODD-visserij heeft de taak ter bevordering van een veilige schieraaluittrek volledig overgenomen. In het kader van de Waterwet is deze taak als verplichting opgenomen in de (waterwet)vergunning van Vattenfall. 

Er is geen beschadigde rode aal of schieraal waargenomen. De rode aal bestaat uit standaal. Deze wordt niet gemonitord. De stand van de rode aal is stabiel, overeenkomstig voorgaande jaren.

Wolhandkrab

De wolhandkrabstand is gelijk aan 2021 en 2022. Na vangsten van 500 kilo in 2013 tot 4.000 kilo in 2019 is de stand gestabiliseerd. In 2023 ving de trek rond 21 september aan en eindigde rond 31 oktober. Het betreft uitsluitend paairijpe wolhandkrab. 

Ter bevordering van de schieraalvangst en ter voorkoming van schade aan visvangst en netwerk is dit jaar de bodem van het hok van de meeste fuiken voorzien van monofile netwerk met grote maaswijdte. Hierdoor verminderde de vangst van wolhandkrab aanzienlijk tot maximaal 120 kilo per dag. 

Rivierkreeft

De vangst bestond uit 40% gevlekte Amerikaanse rivierkreeft en 60% geknobbelde Amerikaanse rivierkreeft. Gemiddeld werden er een twintigtal per dag gevangen. Het betreft een normale stand voor een beperkt stromend riviergedeelte met diepe versteende oevers.

Juvenielen

Tot 28 september werd beperkt juveniele snoekbaars, baars, blankvoorn, kolblei en zwartbekgrondel en pos gevangen. Nadien verminderde dit wekelijks. Als eerste verdwenen blankvoorn, kolblei en zwartbekgrondel. Begin november was nog sprake van beperkt pos, baars en enigermate meer snoekbaars. Er waren echter ook fuiken met in het geheel geen juveniele bijvangst.

Opmerkelijk was dat één- en tweejarige vis sporadisch werd gevangen. Meerjarige vis bestond uit snoekbaars, baars en overjarige blankvoorn. Met name veel grote snoekbaars maakte deel uit van de vangst. Bekend in de visserij is dat zoveel grote snoekbaarzen in hokfuiken een indicatie zijn van een hoog snoekbaarsbestand.

Overige vis

Anders is het gesteld met de stand van de overige (inheemse) vissoorten die kenmerkend zijn voor het Rijnsysteem. Deze soorten zijn met name in dit stuwgedeelte van de Neder-Rijn sterk afgenomen of niet meer waargenomen. In 2023 werden slechts een drietal grote brasems en een tiental kolbleien waargenomen. Deze vissoorten waren tot 2019 nog ruimschoots in de vangst aanwezig. In de periode 2013 tot 2019 werden tijdens de PODD-visserijen 41 vissoorten waargenomen. In 2023 werden er niet meer dan 14 soorten geregistreerd.

Meerval

Er werden in september vijf grote meervallen tot 2 meter lang gevangen. Kleine exemplaren, zoals in voorgaande jaren, werden niet gevangen.

Zeebaars - 65 cm, 21 augustus

Rietvoorn - 34 cm, 28 augustus

Sneep - 28 cm, 6 november

Zalm - 91 cm, 2 oktober 

(licht beschadigd)

Zalm - 70 cm, 19 oktober

Zalm - 69 cm, 26 oktober

Zalm - 62 cm, 30 oktober

Evenals voorgaande jaren (voor 2019) zijn de zalmen gevangen in de fuiken die het meest nabij de stuw en de WKC staan. Dit zou erop kunnen wijzen dat de trekrichting stroomafwaarts is. De in goede conditie verkerende zalmen zijn na DNA-afname en foto (t.b.v. WMR) teruggezet. 

Aalscholvers

In tegenstelling tot voorgaande jaren zijn prederende aalscholvers boven de stuw vrijwel afwezig. Beneden de stuw jaagt doorgaans een groep van circa 20 aalscholvers in de stroming van de stuw en de vistrap.

Nu in december 2023 alle stuwbogen open zijn gezet, is het aannemelijk dat de visstand tussen Driel en Maurik wordt aangevuld vanuit het Rijnsysteem, waar een dichtere visstand en grotere soortenrijkdom voorkomt. Ondanks deze mogelijke aanvulling loopt de soortenrijkdom en de biomassa van potentiële prooivis jaarlijks sterk terug. Met uitvoering van actieve visstandbeheermaatregelen in dit gedeelte van de Neder-Rijn, zien wij mogelijkheden om hierin verbetering aan te brengen. Hierbij dient het evenwicht tussen roofvis en prooivis hersteld te worden ten gunste van de biodiversiteit. Tijdens de PODD-visserij in het najaar kan de effectiviteit van een dergelijke ingreep gemonitord worden.

Frans Komen