Vangstregistratie met een camera

YERSEKE - Kreeftenvissers in de Oosterschelde en onderzoekers werken samen aan een meerjarig onderzoek ten behoeve van duurzaam visserijbeheer. De bedoeling is om een eenvoudig en kostenefficiënt systeem te ontwikkelen waarmee het bestand en de visserijdruk over de tijd kan worden gevolgd. OWV-voorzitter Ida Sinke en WMR-onderzoeker Edwin van Helmond over het zogenoemde LobStAR-project.

Ieder jaar tussen 15 maart en 15 juli wordt in de Oosterschelde op kreeft gevist. Het is een kleinschalige visserij die uniek is in Nederland. Ida Sinke, voorzitter van de Vereniging van Beroepsvissers Oosterschelde, Westerschelde en Voordelta (OWV), zet zich samen met haar leden in voor het versterken van het visserijbeheer via hun eigen visplan. ,,Voor het beheer is het belangrijk om goed inzicht te hebben in de ontwikkeling van de kreeftenstand. Het kreeftenbestand kent door natuurlijke factoren pieken en dalen. Maar hoe het kreeftenbestand zich over de loop van de tijd ontwikkelt is niet duidelijk, terwijl die informatie wel belangrijk is voor duurzaam beheer’’, aldus Sinke. ,,Daarom werken we met Wageningen Marine Research (WMR) aan een methode om de bestandsontwikkeling in beeld te brengen.”

WMR-onderzoeker Edwin van Helmond: ,,Voor het volgen van de ontwikkeling van het kreeftenbestand hebben we gedetailleerde informatie nodig over de vangsten: hoeveel kreeft is maats, hoeveel is ondermaats, de verdeling mannelijke en vrouwelijke kreeft en de vangstlocatie. In het project ontwikkelen we een manier om deze informatie op een voor de visser makkelijke manier te verzamelen, namelijk via de zogenaamde CatchCam.”

CatchCam?

De CatchCam is een camera in een stalen frame dat makkelijk aan boord van de kleine kreeftenbootjes kan worden gemonteerd. Het principe is simpel: de visser legt iedere kreeft die hij vangt onder de camera en maakt door op een knop te drukken een foto. De foto wordt via een gsm-verbinding naar een computer aan de wal gestuurd. Binnen een seconde bepaalt een computerprogramma de lengte van de carapax van de kreeft en het geslacht.

De computer stuurt de bevindingen terug naar de visser, die direct de uitkomsten op het beeldscherm ziet. De gedetailleerde informatie per kreeft wordt ook geregistreerd bij WMR. De gegevens van alle vissers samen kunnen gebruikt worden om over de jaren een beeld te krijgen van de ontwikkelingen in het bestand. Zie de infographic.

Computer moet leren

De werking van de CatchCam klinkt simpel, maar voordat alles goed functioneert moet er veel gebeuren. In het visseizoen 2022 werd een prototype geïnstalleerd aan boord van de YE 67. Van Helmond: ,,We hebben ons er vorig jaar vooral op gericht om het apparaat aan boord goed werkend te krijgen en gebruiksvriendelijk te maken. Ook hebben we een eerste set foto’s gemaakt met dit prototype.”

Om de automatische beeldherkenning (kunstmatige intelligentie) te laten werken, moet het computerprogramma eerst ‘leren’ om kreeft te herkennen, de lengte te meten en het geslacht te bepalen. Dit betekent dat er honderden zo niet een paar duizend foto’s moeten worden gemaakt voor het trainen van het computerprogramma. Van alle kreeften waarvan een foto is gemaakt, is ook handmatig de carapax-lengte gemeten en het geslacht genoteerd. De handmatige meetgegevens worden vervolgens gekoppeld aan de foto, zodat de computer op die manier kan leren.

Dit leren gaat met uitdagingen gepaard: ,,In 2022 hebben we ook foto’s op de visafslag in Colijnsplaat genomen. Met die foto’s leek de computer al heel snel het geslacht van de kreeft goed te herkennen. Maar toen we de foto’s van de YE 67 aan de computer lieten zien, ging het niet goed. De lichtomstandigheden op de afslag waren bijvoorbeeld anders dan buiten op de Oosterschelde en dat had een effect op de herkenning.’’

Een nog groter probleem was de ondergrond waarop de kreeften aan boord onder de CatchCam werden gelegd. ,,Om schuiven te voorkomen werd vaak een jute zak gebruikt, die gedurende de visreis steeds natter en dus donkerder werd. Door de steeds donker wordende achtergrond kon de computer de kreeft niet meer goed herkennen”. In het afgelopen visseizoen is daarom vol ingezet op het zo veel mogelijk foto’s verzamelen uit de visserijpraktijk en het verder verbeteren van het CatchCam-ontwerp.

Gegevens verzamelen

Om meer foto’s te kunnen maken om het computerprogramma te kunnen trainen op carapax-lengte-bepaling en geslachtsherkenning is in het seizoen van 2023 het aantal CatchCams in de Oosterschelde kreeftenvisserij uitgebreid naar vijf. Twee camera’s waren mobiel en werden ieder gedeeld door twee vissers. In totaal werkten dus zeven vissers met de CatchCam, verspreid over de Oosterschelde. Bij de meeste vissers ging, wanneer er foto’s worden genomen, een waarnemer van WMR mee om de kreeften op te meten en het geslacht bij elke genomen foto te noteren.

,,Als het computerprogramma straks goed werkt is het niet meer nodig ook met de hand te meten en is het eigenlijk ook niet meer nodig dat er een WMR-waarnemer meegaat. De visser kan dan op een eenvoudige snelle manier gedetailleerde informatie voor het onderzoek verzamelen”, aldus Van Helmond.

In totaal zijn er in 2023 – afgelopen seizoen dus - 34 waarnemersreizen geweest. Daarnaast hebben twee vissers zelfstandig foto’s gemaakt en alle overige gegevens die nodig zijn genoteerd. ,,En dat hebben zij keurig gedaan. Heel fijn ook, want zo hebben we meer foto’s om de computer te trainen”.

Kinderziektes

Van Helmond benadrukt dat de samenwerking met de vissers heel fijn verloopt, ondanks de kinderziektes met de CatchCam. Met enige regelmaat gingen afgelopen seizoen dingen mis, waardoor de CatchCam niet meer of niet goed functioneerde. ,,We hebben steeds geprobeerd dit dan zo snel mogelijk op te lossen, maar soms moesten er bijvoorbeeld eerst onderdelen worden besteld of konden we het probleem niet meteen vinden. Maar dit hoort erbij als je iets totaal nieuws ontwikkelt. Gelukkig snappen de vissers het wel, maar het is natuurlijk niet de bedoeling dat we hun geduld op de proef blijven stellen. We hopen dat we de grootste kinderziektes nu te boven zijn en we in 2024 een goed werkende CatchCam hebben.”

Nu alle foto’s uit 2023 verzameld zijn gaat WMR vol inzetten op het trainen van het computerprogramma. Ook zullen er voor volgende visseizoen een aantal aanpassingen in de CatchCam worden gedaan, zoals het plaatsen van een GPS-module, zodat ook de positie van de foto bekend wordt.

Omdat het ontwikkelen van de prototypes naar een volledige werkende CatchCam in praktijk toch lastiger bleek dan verwacht, is het niet gelukt om voor het einde van de looptijd van het project kant-en-klare CatchCams af te leveren. Ida Sinke: ,,Het project wordt gefinancierd uit het EFMZV, via de zogenaamde partnerschappenregeling. Dit loopt eind oktober af. We hoopten dat Nederland dit jaar onder het nieuwe Europese Fonds EMFAF een vergelijkbare regeling zou openstellen waar we dan een nieuwe aanvraag konden indienen, maar dat blijkt helaas niet zo te zijn. LNV heeft nu gelukkig gezorgd voor een jaar extra financiering. Daar zijn we ontzettend blij mee, want het is inmiddels uit het project duidelijk geworden dat de CatchCam de enige manier is om bruikbare vangstgegevens te verzamelen die iets zeggen over de ontwikkelingen in het bestand. Het zou eeuwig zonde geweest zijn als we het laatste zetje dat de CatchCam nodig heeft niet hadden kunnen geven.’’

Sinke hoopt wel dat LNV volgend jaar de partnerschappenregeling weer gaat openen. ,,Want voor ons als kleinschalige vissers is het doen van onderzoek anders echt niet te doen.”

Bestandsontwikkeling

WMR gaat met de gegevens die in 2022 en 2023 zijn verzameld eerste analyses doen over de bestandsontwikkeling van Oosterscheldekreeft. Hiervoor zijn de afgelopen twee jaren ook experimenten gedaan naar de groei en het zuurstofgebruik van kreeften uit Oosterschelde bij verschillende watertemperaturen. Deze informatie is gebruikt voor het maken van een groeimodel. Ook zijn er ondermaatse kreeften in de vangst gemerkt om een beeld te krijgen hoe ze zich verspreiden en wat voor afstanden er worden afgelegd.

Daarnaast zijn kreeftenvissers geïnterviewd en gaat er jaarlijks na afloop van het seizoen een enquête uit onder alle vissers. Ook deze informatie wordt meegenomen bij de beoordeling van de ontwikkelingen in het kreeftenbestand. Zo zullen de praktijkobservaties van de vissers bijvoorbeeld gebruikt worden voor het vergelijken met de analyses die WMR doet met de CatchCam data. Ook is de informatie uit de interviews en jaarlijkse enquête een belangrijke bron van aanvullende informatie over de bestandsontwikkeling.

Over deze deelprojecten zullen nog aparte artikelen in Visserijnieuws worden gepubliceerd. Op 10 oktober zullen de belangrijkste resultaten worden gepresenteerd tijdens het slotsymposium van het EFMZV-project.