Het VIN moet meer ballen krijgen

UTRECHT – Het Visserij Innovatie Netwerk is uit de startblokken, maar zal meer ballen moeten krijgen om een concrete omslag te bewerkstelligen in de visserijsector. Die oproep klonk aan het eind van de officiële startbijeenkomst van het VIN.

Zeker zeventig geïnteresseerden hadden zich opgegeven voor de aftrap van het VIN vorige week vrijdagmiddag. De missie is helder maar niet eenvoudig: samen toekomstperspectief bieden voor een gezonde vissersvloot op een veranderende Noordzee. Met een stille hoop – en daar werd ook concreet toe opgeroepen – dat ondernemers die hun kotter nu voor de sanering hebben aangemeld daar de komende maanden op terug komen. Intussen zijn er ook visserijondernemers die wel van plan zijn te saneren, maar zeker niet van plan zijn om te gaan stoppen en serieus kijken naar jongere kotters die ook op de lijst staan.

De grote vraag is: hoe gaat het VIN de doelstelling waarmaken? Dat antwoord kon vrijdag niet gegeven worden, temeer daar financiering en subsidiemogelijkheden nog vraagtekens zijn. Ja, er is een grote pot van 244 miljoen euro voor de vissersvloot genoemd: 45 miljoen euro uit het Noordzeeakkoord en 199 miljoen euro uit het Klimaatfonds. Jan Peter Oelen en Arie Mol van het VIN-bureau konden nu ook nog niet meer zeggen dan dat er op het ministerie hard gewerkt wordt aan openstelling van innovatieregelingen en dat subsidievoorwaarden niet bekend zijn. Tot teleurstelling van de hele zaal. Het VIN gaat straks overigens ook niet besluiten over subsidies, maar krijgt daarin wel een sturende rol naar LNV hoe het geld het beste besteed kan worden. Voor wie niet doof en blind is, zal duidelijk zijn wat de sleutelwoorden zijn: klimaat, energie, biodiversiteit en voedselzekerheid.

In ieder geval is een grote rol weggelegd voor de werkgroepen, die het hart van het VIN vormen: scheepsontwerpen, vistechnieken, medegebruik op zee en vernieuwd ondernemerschap. Perspectief zal vanuit de werkgroepen zelf vormgegeven moeten worden. Het VIN-bureau heeft inmiddels zelf ook een aantal opdrachten uitgezet. Zo is aan het MARIN opdracht verstrekt om een roadmap naar alternatieve brandstoffen te presenteren. Eveneens wordt werk gemaakt van het optuigen van kaderopleidingen.

Gedrag

In de werkgroep over vistuigen zei uitvinder Harmen Klein Woolthuis van HFK Engineering dat tong fysiek aangeraakt zal moeten worden om deze van de bodem af te krijgen. Anton Dekker meldde dat het waterspraytuig op harde visgrond totaal niet ging. Al snel ging de disussie niet zozeer over techniek, maar meer over gedragsverandering om tot een rendabele visserij met behoud van wekkerkettingen te komen. Jarenlang hebben (boomkor)vissers immers een goede boterham kunnen verdienen met motoren van nog geen 1.300 pk. Belgische collega’s doen dat nog steeds. Maar een pleidooi voor meer (eigen) regels gaat toch te ver. De vraag is of een apart label voor vissers met de handrem erop zoden aan de dijk kan zetten. Ideeën worden geopperd om de aanschaf van een brandstofmeter met subsidie te stimuleren tot het inrichten van een pilotschip om de meest rendabele trekkracht te onderzoeken.

Niemand ging vrijdagmiddag opgelucht en goedgemutst naar huis, de tijden zijn ernstig. Op 20 januari volgt weer een brede VIN-bijeenkomst. Het VIN-bureau stuurt vooraf vragenlijsten. In de tussentijd komen de werkgroepen weer bijeen.

Rob Barkel (Flynth Accountants) is bedrijfskundige met een loopbaan in de zeevaart en scheepsbouw. Samen met de meerderheid nam Barkel deel aan de sessie over scheepsontwerpen en een triple zero kotter. ,,Er is veel kennis en kunde aanwezig. Blij was ik met de twee stromingen voor de lange en ook voor de korte termijn. Over subsidiemogelijkheden kan nu helaas nog niets gezegd worden, anderzijds kunnen we daar al wel op voorsorteren. Voor wat de korte termijn betreft werd onder andere stilgestaan bij de plannen van Sperling van de OD 6 om de kotter om te bouwen naar diesel-elektrisch en te voorzien van een grote schroef met nieuw achterschip. Voor de langere termijn is meer nodig. Daarom moet nu tegelijk alvast een visie voor verderweg worden gevormd, een visie op de wereld in bijvoorbeeld 2040. Dat betekent dat als je nu investeert in rendementsverbetering, dat je er dan rekening mee houdt dat diesel vervangen kan worden door brandstofcellen op waterstof. Het is zaak om die aanpassingen gelijk mee te nemen door modulair te gaan ombouwen. Het documenteren van die plannen, of zij nu voor de korte termijn of lange termijn zijn, is daarbij erg belangrijk. Juist om de stakeholders, en vooral diegenen die besluiten nemen over het toekennen van de innovatiegelden, op tijd mee te nemen in de visie van de sector.’’

Jacob van Urk (UK 158/VisNed) koos voor de sessie over nieuw ondernemerschap. ,,Mijn hart gaat uit naar ‘nieuwe schepen’, en daar zijn we zelf ook over aan het nadenken. Tegelijk komt daar nieuw ondernemerschap bij. Nieuw ondernemerschap is een breed begrip dat wel concreet zal moeten worden. We moeten nieuwe wegen inslaan, waar onze jongens mee vooruit kunnen. Denk bijvoorbeeld aan het upgraden van je product. Op de UK 158 hebben we dit jaar deels onze kreeftjes in kleinverpakking van 2 kilo verpakt om een hogere prijs te kunnen vragen. Maar ik denk ook aan echt maatschappelijk verantwoord ondernemen, in woord én daad op zee. Goed voor het milieu én goed voor je portemonnee, dat moet samen kunnen. Ons imago moet ook verbeterd worden, dat hebben we samen zelf in de hand. Ja, en ook de organisatiestructuur kwam in deze sessie aan de orde. We moeten naar één landelijke organisatie. Met VisNed zijn we daar pro-actief over aan het nadenken, maar wachten eerst de saneringsgolf af.’’

Cornelis Melissant (GO 1/Visserijschool Stellendam) woonde de sessie bij over medegebruik, ofwel: visserij binnen het groeiend aantal windparken. ,,Eerlijk gezegd proefde ik aan de koffietafel niet zo’n positieve sfeer. Het was meer mopperen. Dat is enerzijds wel te begrijpen, maar we zullen toch echt op zoek moeten naar positieve energie. Alles ligt nog open. Natuurlijk zie ik ook alle beperkingen vanwege windparken, en juist daarom wil ik helpen zoeken naar oplossingen. Op de keper beschouwt moet mijn generatie vooral nadenken voor de generaties na ons op zee. Behalve op korte termijn dus zeker ook voor de langere. Klaas Jelle Koffeman lanceerde een idee om vis met onderwaterdrones in netten te jagen, wie weet? Ik werd wel getriggerd tijdens de sessie. Daarom heb ik me ook opgegeven voor de workshop op vrijdagmiddag 18 november bij Wageningen Marine Research.’’