Klimaatverandering en ecosysteemdiensten van oesters
AlgemeenYERSEKE - In het Regiocentrum Yerseke van Wageningen Marine Research werken onderzoekers en de schelpdier- en visserijsector actief samen aan kennis en innovaties voor duurzaam gebruik van de Delta, kustwateren en de zee: kennis van en voor de regio Zeeland. Hierover is een convenant gesloten tussen wetenschap, bedrijfsleven, en regionale publieke organisaties. Het werk beslaat een scala aan onderwerpen, zoals het verbeteren van het kweekren- dement van mosselen, off-bottom kweek van oesters, schelpdiersurveys, en effecten van kustverdediging op natuurwaarden en (schelp- dier)visserij. Deze column zet een activiteit van het Regiocentrum in de schijnwerpers. Deze keer het effect van klimaatverandering op de ecosysteemdiensten van oesters.
Oesters worden gekweekt voor consumptie. Daarnaast vervullen ze ook ecosysteemdiensten. Door hun structuur bieden ze een schuilplaatsen broedplaats voor andere organismen. Ze hebben calciumcarbonaat nodig om hun schelpen te maken, en kunnen hierdoor mogelijk een rol spelen in koolstofopslag. En oesterriffen kunnen dienen als dammen die golven breken en meegroeien met het stijgende zeeniveau.Onderzoek naar deze ecosysteemdiensten wordt uitgevoerd door Wageningen Marine Research en Wageningen Economic Research in het kader van het project FutureMARES. Dit project wordt door de Europese Commissie gefinancierd. Het is een groot project met 33 partners uit zestien landen dat zich niet alleen beperkt tot oesters. Noorse onderzoekers bestuderen bijvoorbeeld zeewier en Spaanse onderzoekers zeegras.Het project is georganiseerd langs drie lijnen die kijken naar op de natuur gebaseerde oplossingen voor het tegengaan van negatieve effecten van klimaatverandering in zee. Dit zijn herstel, behoud en duurzame oogst. Het oesteronderzoek valt onder de lijn herstel. Specifiek richten we ons op de Japanse oesterbanken die tien jaar geleden zijn aangelegd in de Oosterschelde, en op het herstel van platte oesterbanken in de Noordzee.
Klimaatscenario’s
FutureMARES heeft drie klimaatscenario’s ontwikkeld, die zijn gebaseerd op de kaders van het klimaatpanel (IPCC) over toekomstige socio-economische ontwikkelingen (SSPs) en de ontwikkeling van broeikasgassen (RCPs). Het eerste scenario is duurzaamheid wereldwijd, waarbij duurzame ontwikkeling voorop staat en de wereld minder groei in gebruik van materialen en energie laat zien. Het tweede scenario is nationale bedrijvigheid, wat zich uit in een focus op lokale problemen waardoor verschillen op wereldschaal groter worden. En het derde scenario is wereldmarkt, met snelle technologische ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid, maar ook economische groei die ten koste gaat van duurzaamheid. Effecten van de drie op de natuur gebaseerde oplossingen (herstel, behoud en duurzame oogst) zullen met modellen worden doorgerekend voor de drie klimaatscenario’s. Voor de oesters wordt dit werk uitgevoerd door Deltares. Belanghebbenden kunnen een rol spelen in het verfijnen van de op de natuur gebaseerde oplossingen, het benoemen van beleidsbehoeften en -aanbevelingen, het integreren van beheer- en gebruiksperspectieven, het inschatten van het aanpassingsvermogen van de samenleving alsook bij de implementatie van deze oplossingen. Hiertoe worden bijeenkomsten georganiseerd.
Speelt de oester een rol bij koolstofproductie of vastlegging?
Een belangrijke ecosysteemdienst van de natuur is vastlegging van koolstof. Planten staan bekend om hun rol in koolstofvastlegging. Oesters kunnen koolstof zowel vastleggen als uitstoten, echter de rol van de oesters als netto koolstofbron of -opslag staat ter discussie. Binnen dit project focussen we ons op de rol van Japanse oesterriffen in de koolstofcyclus. Oesters slaan koolstof op in hun vlees en schelp, maar stoten ook koolstof uit. Om te onderzoeken hoeveel koolstof wordt uitgestoten door ademhaling en schelp- productie, voeren we incubatie-experimenten uit op natuurlijke Japanse oesterriffen. Gedurende een incubatie meten we zuurstofafname en veranderingen in de chemische samenstelling van het water.Koolstof kan decennia lang opgeslagen blijven in de moeilijk afbreekbare oesterschelpen. We onderzoeken hoelang koolstof in het systeem blijft door de afbraaksnelheid van oesterschelpen in het veld te meten. Oesters kunnen ook koolstof vastleggen in hun directe omgeving. Door algen uit het water te filteren brengen ze koolstof, vastgelegd door algen, via hun uitwerpselen naar de bodem. Rondom riffen meten we hoeveel koolstof op deze manier wordt vastgelegd. Door de verschillende processen rond koolstofuitstoot en vastlegging te onderzoeken proberen we zicht te krijgen in de rol van oesterriffen in de koolstofproductie en -vastlegging.
Is een oesterrif een kosteneffectieve golfbreker?
Oesterriffen kunnen economische voordelen bieden; bijvoorbeeld lagere kosten voor reparaties als gevolg van erosie of oeverstabilisatie. FutureMARES zal de kosteneffectiviteit van de aanleg van oesterriffen onderzoeken door het te vergelijken met andere door de mens gemaakte of op de natuur gebaseerde oplossingen. Het project zal de kosten bepalen van een (i) aangelegde oesterbank die de dienst als golfbreker uitvoert, vergeleken met (ii) een door de mens gemaakte oplossing, bijvoorbeeld een strekdam, en (iii) andere op de natuur gebaseerde oplossingen, bijvoorbeeld schorren. Het doel is om de relatieve kosten te vergelijken van verschillende acties die hetzelfde resultaat bereiken. Voor goede vergelijkingen in deze complexe taak worden gemeenschappelijke indicatoren en hun respectieve meeteenheden gedefinieerd. Verder wordt ook informatie verzameld tijdens andere taken van het FutureMARES-project. Dergelijke berekeningen worden ook uitgevoerd voor andere ecosysteemdiensten van de oesterbanken.
Hoe reageren oesters op hittegolven?
Voor herstelprojecten in de Noordzee worden momenteel platte oesters gehaald uit landen als Noorwegen en Ierland. Dit gebeurt omdat onze lokale platte oester last heeft van een ziekte, en deze ziekte niet verder verspreid moet worden. Het is onbekend hoe de oesters uit bijvoorbeeld noordelijker streken omgaan met klimaatverandering. Zijn de aangelegde banken wel klimaatbestendig? Om dit te onderzoeken voeren we experimenten uit bij Wageningen Marine Research in Yerseke waarbij we oesters van verschillende herkomst blootstellen aan hittegolven.Het eerste experiment is afgerond. De behandeling bestond uit twee controle temperaturen, continu 20 °C of 25 °C en een hittegolf nabootsing waar 20°C en 25 °C elkaar afwisselden. Het blijkt dat zowel Noorse platte oesters, als platte oesters uit de Oosterschelde een voorkeur hebben voor 20 °C, gevolgd door 25 °C. De minste groei werd gemeten bij oesters die waren blootgesteld aan de hittegolven. De oesters waren ook uitgerust met een apparaat dat continu de stand van de twee schelpen heeft gemeten. Hoe ver staan ze open, of zijn ze dicht? De resultaten van die metingen worden momenteel geanalyseerd. De genetische samenstelling van beide groepen oesters wordt onderzocht door de Universiteit van Southampton. Mogelijk kan met deze gegevens een uitspraak worden gedaan over de aanpassingspotentie van de oesters. Dit najaar wordt het experiment herhaald met platte oesters uit het Middellandse Zeegebied. De relaties tussen temperatuur en de respons van de oesters worden gebruikt om modellen van Deltares te voeden, die effecten van verschillende klimaatscenario’s op oesterherstel in de Noordzee doorrekenen.
De toekomst
Alle uitkomsten van het FutureMARES onderzoek worden samengevat in zogenaamde verhaallijnen (storylines). Er zijn veertig verhaallijnen verdeeld over de drie op de natuur gebaseerde oplossingen (herstel, behoud en duurzame oogst). De oester in het Noordzeegebied is er een van. In de verhaallijnen worden strategieën gepresenteerd om te werken met de natuur, en de natuur te versterken zodat kustgemeenten en bedrijven ook in de toekomst kunnen blijven bestaan.
Pauline Kamermans (WMR, 0317 487 032), Brenda Walles (WMR), Sarah Smith (WMR), Jeroen Wijsman (WMR), Sophie Koch (WEcR) Email: pauline.kamermans@wur.nl
www.futuremares.eu
