Stijgende vraag naar vis en zeevruchten op wereldwijde markten

UTRECHT – De stijgende vraag naar hoogwaardige vis en zeevruchten op wereldwijde markten is een belangrijke aanjager van toekomstige groei. Aldus de Rabobank, dat een nieuwe World Seafood Map met handelsstromen uitbracht. Senior analist Gorjan Nikolik van RaboResearch publiceert een serie van drie artikelen. Het eerste gaat in op de handelsstromen wereldwijd, het tweede (medio juli) zal ingaan op de Nederlandse markt en het derde artikel (eind augustus) op de Chinese markt.

De wereldwijde vraag naar vis en zeevruchten is tijdens corona sterk gestegen en bedroeg naar schatting 13 miljard dollar in 2021. Dankzij de groeiende vraag in de Verenigde Staten, de Europese Unie en China. Deze stijgende vraag maakte vis en zeevruchten het meest verhandelde dierlijke eiwit in 2021, met een geschatte handelswaarde van 164 miljard dollar en een samengesteld jaarlijks groeipercentage (CAGR) van 2,44 procent (2011-2021). In 2021 werd er wereldwijd ruwweg 3,6 keer meer vis en zeevruchten verhandeld dan rundvlees (tweede op de lijst van meest verhandelde dierlijke eiwit), vijf keer meer dan varkensvlees en acht keer meer dan pluimvee.

Handelsstromen

Zoals onze World Seafood Map laat zien, kent de mondiale handel in vis en zeevruchten een grote diversiteit, elk met eigen export- en importmarkten. Figuur 1 laat 55 handelsstromen zien die elk een handelswaarde hebben van meer dan 400 miljoen dollar per jaar. Daarnaast zijn er nog eens 19 handelsstromen met een waarde tussen de 200 en 400 miljoen dollar per jaar. Hieruit blijkt duidelijk het internationale karakter en de diversiteit van de handel in vis en zeevruchten.

Ontwikkelingslanden spelen een belangrijke rol in de export van vis en zeevruchten: zeven van de tien grootste exporteurs zijn ontwikkelingslanden. Ontwikkelde landen zijn in toenemende mate afhankelijk van ontwikkelingslanden voor de invoer van hoogwaardige soorten. Met name garnalen uit India en Ecuador en zalm uit Chili.

Een meer gedetailleerde blik op specifieke handelsstromen laat zien dat de handel van Noorwegen naar de 27 EU-lidstaten (EU-27) en het Verenigd Koninkrijk (VK) een toppositie heeft met een waarde van meer dan 8,7 miljard dollar. Het gaat hierbij grotendeels om gekweekte zalm. 

Op de tweede plaats staat de Canadese handel met de Verenigde Staten (VS) ter waarde van 5 miljard dollar, waarvan 3,34 miljard dollar uit overwegend schaaldieren (exclusief garnalen). 

Met een waarde van meer dan 3,3 miljard dollar in 2021 komt de handel in vis en zeevruchten van India naar de VS op de derde plaats. Dit is te danken aan de vraag naar gekweekte Vannamei-garnalen, die goed zijn voor 80 procent van de Indiase export van vis en zeevruchten naar de VS.

Import EU, VS en China

We schatten de gezamenlijke invoer van de VS, China, de EU-27 en het VK op 80 miljard dollar. Dit is ruwweg 50 procent van de totale handel in vis en zeevruchten in 2021. 

Met een invoer van meer dan 34 miljard dollar in 2021 blijven de EU-27 en het VK de grootste afnemers van vis en zeevruchten. Echter, sinds 2013 is de verkoop aan EU-27 en het VK gegroeid met een CAGR van slechts 2 procent. 

De VS en China, daarentegen, hadden in de afgelopen vijf jaar een CAGR van respectievelijk 6 procent en 10 procent. Daarmee zagen deze twee grote importlanden de totale waarde van hun invoer ruwweg verdubbelen.

Amerikaanse en Chinese

In 2021 werd de totale invoer van vis en zeevruchten in de VS geschat op 28,1 miljard dollar. Dat is een stijging van 8,6 miljard dollar ten opzichte van de invoer in 2016. Het betrof hoofdzakelijk garnalen, zalm, krab en kreeft, goed voor 91 procent van de totale toegevoegde waarde. De VS importeren steeds meer vis en zeevruchten van topkwaliteit zoals garnalen, zalm en krab met een CAGR (2016-2021) van respectievelijk 7,1 procent, 10,3 procent, en 19 procent (zie figuur 2).

In 2021 werd de Chinese invoer van zeevruchten ingeschat op 17,2 miljard dollar. Het Chinese importvolume liet een samengestelde jaarlijkse groei (CAGR) van 4,4 procent zien tussen 2013 tot 2021, terwijl de importwaarde een CAGR van 10,1 procent liet zien. De vraag is dus aan het verschuiven naar duurdere vissoorten en zeevruchten. 

Deze trend is ook zichtbaar in de sterke stijging van de invoer na de corona lockdowns. De invoer lag in 2021 2,4 miljard dollar hoger dan in 2020. Voornamelijk dankzij de import van garnalen, vismeel, krab en zalm, die allen een hoge jaar-op-jaargroei met dubbele cijfers lieten zien en samen goed waren voor 94 procent van de importgroei (zie figuur 3).

Kwaliteit

Sinds 2013 nemen hoogwaardige soorten zoals garnalen en zalm in de wereldwijde handel in vis en zeevruchten topposities in, met een CAGR voor volume van respectievelijk 6 procent en 2 procent en een CAGR voor waarde van respectievelijk 3,3 procent en 2,8 procent. 

Tijdens de pandemie zagen we dat meer hoogwaardige eiwitten zoals rundvlees, garnalen en zalm het beter deden dan andere eiwitten, met een jaar-op-jaargroei in handelswaarde van respectievelijk 16 procent, 17 procent en 20 procent (zie figuur 4).

We verwachten dat de roep om duurzaamheid en de vraag naar topkwaliteit de komende jaren de handelsvolumes van hoogwaardige vis en zeevruchten blijven aanjagen. Exporterende landen als India en Ecuador kunnen profiteren van de opkomende trends en in het gat in de markt springen. 

We zien ook ongekend hoge prijzen voor veel vis en zeevruchten door de uitdagingen waar de internationale handel mee kampt, zoals stijgende vracht- en energiekosten en de aanhoudende lockdowns in China. Recente data wijzen er echter op dat de impact op vraag naar vis en zeevruchten aanzienlijk kan zijn. Vooral als er zich in de tweede helft van 2022 en in 2023 een recessie voordoet. Dit gaat gevolgen hebben voor de marktprijzen voor vis en zeevruchten en voor de waarde van de handelsstromen. 

Tot slot, vis en zeevruchten zijn niet alleen gezonde eiwitten die belangrijk zijn voor de voedselzekerheid, ze zijn ook een belangrijk exportproduct voor veel ontwikkelingslanden en een bron van werkgelegenheid voor miljoenen mensen.