Rusland grote witvisleverancier

ZOETERMEER – De visconsumptie in de Europese Unie ligt hoog. Door de steeds verder afnemende zelfvoorzienendheid voor vis in de EU moet meer vis geïmporteerd worden om de Europese markt te kunnen voorzien van vis. Mike Turenhout, secretaris van de Vereniging van Importeurs van Visproducten (VIV), geeft inzicht in de jaarlijkse rapportage van AIPCE-CEP over ontwikkelingen binnen de EU-vismarkt. Deze zogenoemde FinFish Study geeft op EU-niveau inzicht in de trends in het marktaanbod en de consumptie van vis, schaal- en schelpdieren.

Het totaal aanbod van visproducten in de Europese Unie lag in 2020 rond de 14 miljoen ton (levend gewicht). Het betreft hier het aanbod van de EU al zonder het uitgetreden Verenigd Koninkrijk. Ongeveer 63% (8,9 miljoen ton) van het aanbod werd verkregen door import uit derde landen. Het aandeel vis, schaal- en schelpdieren uit EU-visserij en aquacultuur bedroeg respectievelijk 29% (4,2 miljoen ton) en 8% (1,1 miljoen ton). Zie figuur 1.

Het grootste deel van het totale aanbod visproducten wordt in de EU zelf geconsumeerd en dat lag in 2020 op 10,5 miljoen ton (74% van het totale aanbod). Zie figuur 2. Ook de consumptie door het VK is in dit getal niet meer meegenomen. Verwacht wordt dat de EU-consumptie in 2021 licht is toegenomen door onder andere toegenomen import van derde landen. Met 2,5 miljoen ton vis, schaal- en schelpdieren nam de export naar derde landen, waaronder het VK, toe ten opzichte van 2019 (+13%). Een klein deel van de beschikbare visproducten (9% in 2020) wordt niet gebruikt voor menselijke consumptie, maar verwerkt voor onder andere de vismeelmarkt.

Wanneer de visconsumptie per persoon in de EU wordt berekend blijkt dat deze in 2020 is afgenomen naar rond 23,5 kilo. Zie figuur 3. De mondiale groei in vraag naar visproducten, maar ook Brexit en corona, dragen bij aan de afgenomen beschikbaarheid van vis, schaal- en schelpdieren voor de Europese markt. In 2021 wordt verwacht dat de vraag naar visproducten weer licht zal toenemen.

Wanneer gekeken wordt naar de mate waarin EU-visserij en aquacultuur kunnen voorzien in de EU-visconsumptie wordt duidelijk dat die steeds verder afneemt. De beperkte visserij door corona, afgenomen vangstrechten en slechte vangbaarheid hebben bijgedragen aan een gemiddelde onderbenutting van het EU-quotum van ruim 32%. Import is van groeiend essentieel belang om voldoende vis, schaal- en schelpdieren beschikbaar te krijgen voor de EU-markt. In 2020 lag de importafhankelijkheid van de EU met 68,7% fors hoger dan de jaren ervoor (figuur 5).

Whitefish

Een belangrijke productgroep binnen de EU vismarkt is ‘whitefish’ (witvis is hier eigenlijk geen goede vertaling van). Witvissoorten worden veel gebruikt als grondstof in de verwerkende industrie binnen de EU. Deze soorten leveren dan ook een belangrijke bijdrage aan de werkgelegenheid en handelsmogelijkheden binnen Europa.

Het aanbod van de belangrijkste wildvangst kwam in 2020 uit op bijna 3,0 miljoen ton. Hieronder vallen onder andere soorten als kabeljauw, Alaska pollak, heek, schol en koolvis. Kabeljauw (1,13 miljoen ton) en Alaska pollak (0,91 miljoen ton) zijn hierbij de belangrijkste soorten. Zie figuur 4. Het aanbod schol lag in 2018 op ongeveer 0,06 miljoen ton.

De belangrijkste kweekvis binnen de witvis-groep blijft pangasius. In 2020 lag het EU-aanbod rond 0,16 miljoen ton. Al jarenlang neemt het aanbod af door onder andere de negatieve publiciteit rond deze kweekvis, in combinatie met valutaontwikkelingen. In 2013 importeerde de EU nog drie keer zoveel pangasius.

Wanneer gekeken wordt naar de importafhankelijkheid wordt duidelijk dat het grootste deel van de soorten die aangeboden worden in de EU voor meer dan 70% afhankelijk zijn van import. Zie figuur 5. Dit impliceert een lage zelfvoorzienendheid van de EU voor wat betreft deze vissoorten, gemiddeld onder de 9%! Alaska pollak, hoki, pangasius en tilapia zijn zelfs voor 100% afhankelijk van import. Schol daarentegen is 22% importafhankelijk (dit was 11% in 2018).

Rusland

Rusland is een belangrijke leverancier van witvis voor de Europese markt. De directe import vanuit Rusland betrof 310.000 ton in 2020. Daarnaast kwam een belangrijk deel van de witvis-import vanuit China voor rekening van Rusland. Rusland is met name een belangrijke bron voor Kabeljauw (141.000 ton directe import vanuit Rusland) en Alaska pollak (155.000 ton directe import vanuit Rusland). Importbeperkingen op Russische vis, schaal- en weekdieren door de oorlog in Oekraïne moeten voorkomen worden om problemen in aanbod van deze vissoorten en verstoring van de EU-vismarkt te voorkomen.

Het totaal beschikbare quotum in de EU voor de zeven belangrijkste witvis-soorten (kabeljauw, Alaska pollak, heek, koolvis, schelvis, roodbaars en hoki) lag in 2020 op 428 duizend ton. In dit jaar was 68% van het beschikbare quotum hiervan benut, resulterend in een EU potentieel van rond de 138 duizend ton. Voor schol lag het EU potentieel op 96 duizend ton, vanwege de lage benutting van het quotum ervan in 2020 (34%) De groeiende (mondiale) markt voor vis biedt mogelijkheden voor het EU potentieel, mocht dit opgevist worden. Uitgezocht zou moeten worden hoe dit potentieel aangeland te krijgen.

Troef

Naast witvis-soorten wordt in de Finfish-studie ook verder uitgeweid over andere belangrijke vis, schaal- en schelpdieren als tonijn, zalm en garnalen. De gehele studie is te raadplegen op de website van AIPCE-CEP.

De EU is wereldwijd het belangrijkste vishandelsgebied en de consumptie van vis wereldwijd neemt toe. Het aanbod van visserij- en aquacultuurproducten uit de EU is essentieel en in combinatie met vis uit andere gebieden een sterke troef voor de handel en verwerking in Europa.

AIPCE-CEP is de belangenorganisatie voor de visverwerkers en groothandel in de Europese Unie. De Visfederatie behartigt hierin de Nederlandse belangen.