‘We hadden er allemaal schik mee’

DEN HELDER - ,,Bertus kwam alleen bij ons in de haven.’’ VerseVisKoerier Bert de Groot wil maar aangeven dat grijze zeehond Bertus, ruim twintig jaar vaste klant van de visafslag, honderd procent Helders was. Afgelopen voorjaar verdween hij.

Volgens De Groot dook Bertus voor het eerst op in het jaar 2000. Het begon op te vallen dat er steeds een zeehond een kijkje kwam nemen als er kotters werden gelost. Regelmatig kreeg het dier een visje toegeworpen, waarmee het schielijk naar het midden van de haven zwom. De Groot: ,,Als we ijs in de haven gooiden met visrestanten kwam-ie ook kijken. Het lukte ons gaandeweg om hem steeds dichterbij te krijgen, en op een gegeven moment hadden we hem zover gedresseerd dat hij uit de hand at. Hij sprong nog net niet door een hoepel.’’

Bertus, vernoemd naar een afslagmedewerker die erg van vis houdt, liet zich graag verwennen en kwam vrijwel elke dag. ,,Als-ie een boot hoorde was-ie in de haven.’’ Ook kleine kustbootjes, wat De Groot ‘makreelbootjes’ noemt, hadden z’n aandacht. Dat ging niet het hele jaar door. Rond november/december verdween Bertus voor enige tijd; niet toevallig in de paartijd voor grijze zeehonden. ,,Soms kwam-ie dan tussendoor een dagje terug, en vanaf april had onze Helderse vis weer z’n volle aandacht.’’

Vissers en zeehonden vormen niet per definitie een goed koppel. In landen als het Verenigd Koninkrijk en Ierland, waar bijna de helft van alle grijze zeehonden van de wereld leeft, kunnen zeehonden grote schade aanrichten aan met name vis in staandwant en viskwekerijen en is er altijd wel een roep om een ‘cull’ (afschieten). In Den Helder genoot grijze zeehond Bertus een grote populariteit bij de vissers, het havenpersoneel en het publiek. ,,We hadden er allemaal schik mee, de kranten en social media stonden er vol van en er moeten ontelbare foto’s zijn gemaakt.’’

Grijze zeehonden, de mannetjes met name, kunnen meer dan drie meter lang en tot 350 kilo zwaar worden, en de soort is daarmee het grootste roofdier van Nederland. Ook Bertus was een ‘gigant’. Gebleken is dat bruinvissen regelmatig slachtoffer worden van dit roofdier. Zwemmen met deze vriendelijk ogende zeezoogdieren (tenminste als ze hun bek dicht hebben…) wordt afgeraden.

Ouder worden

De laatste dag dat Bertus werd gezien en gevoerd weet De Groot nog precies: 2 april 2021, op een Goede Vrijdag. ,,We hebben Bertus uitgezwaaid, en dat bleek dus de laatste keer. Anderhalve maand later, op 17 mei, werd er in de omgeving een dode grijze zeehond gezien met kenmerken van Bertus. De volgende dag zouden we gaan kijken en bleek het dode dier weggedreven, maar we weten vrijwel zeker dat het Bertus is geweest.’’

Grijze zeehonden kunnen tot ruim dertig jaar oud worden. ,,We weten natuurlijk niet hoe oud Bertus was toen die voor het eerst bij ons kwam, maar we kunnen stellen dat hij ruim twintig oud is geworden. We zagen ‘m ook echt ouder worden. Op een gegeven moment kreeg Bertus ook staar. Ja, hij werd best goed in de gaten gehouden.’’

Actie

Er loopt nog een actie (via Gofundme) om geld in te zamelen voor een standbeeld of plaquette ter nagedachtenis aan Bertus, een initiatief van gemeenteraadslid Mirjam van Dijk van Behoorlijk Bestuur. Er is veel sympathie voor het idee, maar nog weinig financiële middelen. De Groot: ,,Ik denk dat een soort gedenksteen realistischer is. De mensen hebben momenteel ook wel wat anders aan hun hoofd.’’ 

Kegelrob

De grijze zeehond of ook wel kegelrob is honderden jaren afwezig geweest in onze Waddenzee. Vorig eeuw kwam de terugkeer; van incidentele waarnemingen in de jaren vijftig en de eerste pups die in 1980 op de zandbanken van Terschelling werden gezien tot de bijna 5.700 grijze zeehonden die er in 2020 in de Nederlandse Waddenzee geteld werden. Er blijkt import te zijn uit het Verenigd Koninkrijk, waar de grijze zeehond talrijk is. De meeste grijze zeehonden zitten tussen Vlieland en Terschelling. De populatie groeit in de hele Waddenzee. Hoewel de grijze zeehond meestal verder uit de kust foerageert dan de gewone zeehond en onder andere meer zandspiering in z’n dieet heeft, zal er regelmatig sprake zijn van concurrentie tussen de grijze en de gewone zeehond. Van die laatste leven er naar schatting: 10.000 exemplaren in de Nederlandse Waddenzee.