Samen voor een schone zee
AlgemeenROTTERDAM – De deelname aan Fishing for Litter groeit, er kan steeds meer plastic afval uit zee gerecycled worden en microplastics vormen vooralsnog geen gevaar voor de gezondheid. Op diverse niveaus komt er nieuwe regelgeving aan. Op het symposium ‘Visserij voor een schone zee’ op het hoofdkwartier van Bek & Verburg in Rotterdam-Botlek werd vorige week donderdag nader ingegaan op al deze ontwikkelingen.
Het was ooit normaal dat scheepsafval in zee gegooid werd. Het is ook nog niet zo heel lang geleden dat vissers standaard hun oude netten boven een wrak dumpten. De afgelopen decennia is er wat dat betreft veel veranderd en is de bewustwording gegroeid dat afval, en zeker plastic afval, niet in zee thuishoort. Fishing for Litter, het door KIMO geïnitieerde programma voor het opvissen, inzamelen en verwerken van afval uit zee, stond terecht in de schijnwerpers op het symposium vorige week bij Bek & Verburg, als afvalophaler een zeer belangrijke schakel in Fishing for Litter.
De cijfers die Jan Joris Midavaine van KIMO presenteerde zien er goed uit. Het Fishing for Litter-project loop sinds 2001. Er is in al die jaren al meer dan 3 miljoen kilo afval opgevist door de deelnemende kotters. Dat zijn er inmiddels 132, uit twaalf visserijhavens, die nu jaarlijks zo’n 300 ton afval opvissen. De Nederlandse vloot is hiermee koploper in het internationale project. Kenny Baas van Bek & Verburg verwacht overigens dat met de overgang van de pulskor naar traditionele boomkortuigen er meer afval opgevist gaat worden.
Om meer vissers uit andere landen te stimuleren ook mee te doen lanceerde KIMO International begin dit jaar de website www.fishingforlitter.org. Hierop is terug te vinden waar vissers uit verschillende Europese landen hun opgeviste afval kwijt kunnen. ,,KIMO blijft zich ontwikkelen’’, stelt Robert te Beest, tot volgende maand voorzitter van KIMO International. ,,Met eigen vissers. Vrijwillig, positief en waardevol.’’
Micro macro
Er zijn meer internationale initiatieven in de strijd tegen met name plastic afval in zee. De Spanjaard Michel Chtepa stelde Seaqual voor, een in Spanje gevestigd platform ter ondersteuning van de strijd tegen plastic. Chtepa denkt Europees en mondiaal. Bij het platform zijn al 700 bedrijven aangesloten, die zich inspannen om van opgevist afval iets moois te maken. Een mooi voorbeeld zijn de matrassen van vezels van gerecycled plastic ‘Sleep on Seaqual’.
Afvalinzamelaars ofwel ‘local collectors’ zijn essentieel in alle programma’s die de strijd tegen afval in zee aanbinden. Directeur-eigenaar Daan van Mullum van Bek & Verburg (en de opa van Kenny Baas) durft zijn in 1963 opgerichte bedrijf wel de grootste inzamelaar en verwerker van vast scheepsafval ter wereld te noemen. Met 22 eigen schepen wordt elke dag van 100-120 zeeschepen afval opgehaald. Bij Bek & Verburg wordt alles ‘met de hand’ gesorteerd in maar liefst 180 verschillende afvalstromen en bewerkt voor eindverwerking elders. Van al het ingezamelde afval vindt 93 procent een nuttige toepassing. De overige 7 procent wordt verbrand of (gecontroleerd) gestort.
Wat er zoal gemaakt kan worden uit oud plastic uit zee, zoals visnetten, kon men zien in de in de hal opgestelde stands van Healthy Seas, Lankorst Recycling Products, Stichting Juttersgeluk, PicusLED, DressCode010, Captain Flotsam, Recycled Island Foundation, Jungl, Seatowl, Havep, Smateria en MBRC the ocean. Het gaat daarbij om de bekende sokken, maar ook om bijvoorbeeld handdoeken, sleutelhangers en buitenmeubilair.
Flyshoottouw
Peter Grinwis van de Coöperatie Westvoorn is een van de bezoekers vanuit de visserijsector aan het symposium en zegt desgevraagd veel versleten flyshoottouw in de aanbieding te hebben voor afvalverwerking. ,,Ga maar na; een flyshooter gebruikt per half jaar zo’n 6 kilometer touw. Het oude touw wordt bij ons opgehaald, maar het wordt niet gerecycled. Daar moet toch emplooi voor zijn?’’
Professor Tinka Murk van de Universiteit van Wageningen prees Fishing for Litter, maar was vooral uitgenodigd om te reageren op actuele berichten over microplastics in zee en de gevaren die dat zouden opleveren voor de volksgezondheid. Er is volgens Murk vooralsnog geen bewijs voor nadelige effecten van micro- en nanoplastics in vissen en schelpdieren. ,,Kijk vooral naar de grote stukken plastic in zee, want die zijn wel gevaarlijk, voor het milieu. Voorkom input en verwijder die macroplastics.’’
Met plastic in de Noordzee lijkt het de goede kant op te gaan. De index van het aantal plastic deeltjes in de magen van noordse stormvogels (mallemokken) - een indicatie van de hoeveelheid plastic in zee - laat in ieder geval een licht dalende lijn zien.
Maar we zijn er nog lang niet. Stichting De Noordzee doet al 15 jaar onderzoek naar afval op de stranden. Daarvan is 90 procent plastics, en voor een belangrijk deel zijn dat stukken pluis, netten en touw afkomstig van de visserij.
Richtlijnen
Ook Europese wetgeving gaat de strijd aan met (plastic) afval in zee. Mareike Erfeling van Rijkswaterstaat en Coen Peelen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) gingen kort in op bestaande en toekomstige wetgeving die er voor moet zorgen dat er steeds minder afval in zee komt. De Single Use Plastic (SUP)-richtlijn is al gepubliceerd en geeft producenten een grotere rol en verantwoordelijkheid voor het afvalstadium van visnetten. Hoe dat concreet gaat uitpakken voor de vissers die meedoen aan Fishing for Litter en daarna in de keten is nog niet duidelijk.
De herziene Havenontvangstrichtlijn vraagt de lidstaten in iedere haven een voorziening te treffen zodat afval kosteloos afgegeven kan worden. Volgens Erfeling wordt Fishing for Litter dan officieel deel van deze richtlijn, waardoor ook op een andere manier naar structurele financiering gekeken zal kunnen worden. Momenteel wordt Fishing for Litter gefinancierd door sponsorgelden, met bijdragen (in uren) van Bek & Verburg en de deelnemende vissers.
Peelen schetste enkele vergezichten van IMO, de Internationale Maritieme Organisatie. Zo denkt IMO aan onder andere een meldplicht voor verloren vistuig, trainingen voor milieu-bewustwording en logboeken voor afval en afvalbeheerplannen. Erfeling: ,,Deze richtlijnen zullen wereldwijd effect hebben. Het is wel zaak dat Nederland daarin blijft meedenken.’’
MSC Zoe
Afval uit zee was nog nooit zo actueel. Door de ramp met de ‘MSC Zoe’, die begin dit jaar 342 containers verloor boven de Waddeneilanden, is iedereen nog meer met de neus op de feiten gedrukt. Volgens Stichting Duik de Noordzee Schoon ligt er nog steeds 800 ton afval uit deze containers op de zeebodem.
Afgelopen zondag eindigde een negendaagse expeditie van de stichting met het schip de ‘Cdt. Fourcault’, waarbij 2.500 kilo afval uit de containers en oude netten vanaf wrakken naar boven werd gehaald in het gebied tussen Ameland en Schiermonnikoog. Dit is in Scheveningen aan land gebracht en afgelopen dinsdag opgehaald door Bek & Verburg. Kenny Baas: ,,Het is voor het eerst dat er afval van de ‘MSC Zoe’ bij ons verwerkt wordt.’’
