Zoutkamp zet zich op de kaart

ZOUTKAMP – De visserij is altijd in beweging, ook voor de nieuwe gemeente Het Hogeland van groot belang en dus moet Lauwersoog vooral een vissershaven blijven. Ook als kansen voor recreatie uitgenut worden. Aldus scheidend burgemeester Koos Wiersma van De Marne. Garnalenkoningin Reliejanne Smit liet zich net als haar voorgangster positief uit over de visserijontwikkelingen, met de oproep om alert te blijven.

Zoutkamp gaat per 2019 op in de nieuwe Groninger gemeente Het Hogeland. Voor burgemeester Koos Wiersma was het afgelopen weekend dan ook zijn laatste ‘optreden’ op de traditionele Garnalenparty in het Zoutkamper visserijmuseum en het verwelkomen van de nieuwe garnalenkoningin met haar hofhouding op Pinkstermaandag.

De schipper van de kleinste garnalenkotter van Zoutkamp – de ZK 1 – heeft zijn vaartuig vervangen. Jurre Kerkhof liet zijn aanwinst deze maand in Groningen strak in de verf zetten.

Wiersma is vanaf 2010 burgemeester. In een korte bloemlezing somde hij op waar het in de Zoutkamper visserijwereld tijdens zijn loopbaan over ging: Natura2000, garnalenprijzen die zwaar onder druk stonden, investeringen in de haven van Lauwersoog, Vibeg, discussie over pulsvisserij, het faillissement en de doorstart van Heiploeg, verontwaardiging over acties van Greenpeace, de bereikbaarheid van Lauwersoog en de goede garnalenprijzen. ,,Kortom, de visserij is altijd in beweging’’, aldus Wiersma. ‘Lest best’, zogezegd. Want het Westgat wordt komende zomer uitgebaggerd - ,,in juni gaan we los’’ - en de verdiensten in de garnalenvisserij zijn de afgelopen jaren top, louter dankzij ongekende prijzen.

Burgemeester Koos Wiersma verwelkomt de garnalenkoningin Reliejanne Smit met haar hofdames Iris Nijholt, Reiny Toxopeus en bloemenmeisje Sanne Steegstra.

Maandag loste Reliejanne Smit - dochter van handelaar Willem Smit - haar voorganger Adriana Helbig af als nieuwe garnalenkoningin. Smit en haar hofhouding werden binnengehaald door de tot vlaggenschip gekozen garnalenkotter ZK 20 van Waalke Smit. ,,Zoutkamp leeft en zet zich steeds opnieuw op de kaart.’’

De prijswinnaars van de best onderhouden kotters, van rechts naar links: Waalke Smit (ZK 20), de ZK 92 van Michiel Broere werd tweede en de ZK 47 van Robin Bouma derde. John Lukkien (links) van de ZK 10 kreeg de prijs voor de mooiste machinekamer.

Volle bak tijdens de Garnalenparty in het Visserijmuseum Zoutkamp. Zoutkamp – ‘Soltcampum’ bestaat dit jaar 600 jaar. In het museum is een fraaie expositie ‘ZK 600’ ingericht. Het dorp is uitgegroeid van militair strategisch punt, vesting en schans tot bekende vissersplaats aan het Lauwersmeer. De eerste vermelding van ‘visschershuijsen’ is van 1634. In 1794 werd over de inwoners van Zoutkamp al geschreven: ‘meest alle vissers’. Die eeuwen was de oestervisserij belangrijk. In de negentiende eeuw werd de (zomer)visserij met schrobnetten belangrijk. Na de Eerste Wereldoorlog leeft de visserij op, en in 1919 werd de eerste Zoutkamper stoomtrawler in de vaart gebracht. De Zoutkamper vloot telde toen ook een zestigtal garnalensloepen. Tien jaar later telde Zoutkamp tien stoomtrawlers; als gevolg van de crisjaren ’30 eindigden deze onder slopershanden. In 1954 telde Zoutkamp – met een bevolking van 1.200 zielen - tien garnalendrogerijen en een pellerij, waar 484 personen werkten. Na de ramp van 1883 werd de vissersvereniging ‘Hulp in Nood’ opgericht, de oudste vissersvereniging van Nederland. In 1959 organiseerde ‘Hulp in Nood’ voor het eerst vlaggetjesdag in Zoutkamp, ter promotie van de garnalenvisserij. Grote inspirator van die eerste editie was de (Indonesische) huisarts Que. Na de afsluiting van de Lauwerszee in 1969 telde de nieuwe haven Lauwersoog 34 schepen uit Zoutkamp.

De ‘Tjeerd Dussel’-bokaal voor de garnalenschipper met het minste ziftsel werd tijdens de Garnalenparty uitgereikt aan Jetze Post van de WL 18. Diens ziftselpercentage kwam afgelopen seizoen uit op 3,28 procent. De Friese schipper plaatste een kanttekening bij de felicitaties. Post mist de prikkel in de sector om de bokaal te winnen. Met de beker in de hand heeft hij meer het gevoel een dief van eigen portemonnee te zijn.

Uit de redes van de garnalenkoningin

• Pas later in de herfst kwamen er wat garnalen los, maar óók kwam de wijting toen los en joeg de garnaal het wad op. Hierdoor realiseerden de vlotste schepen de dikste vangsten.
• In december kwam het heugelijk nieuws dat de garnalensector eindelijk het duurzame MSC-keurmerk verkreeg. Na meer dan tien jaar voorwerk een positieve mijlpaal! Het keurmerk moet nu behouden worden en dat is voorwaar geen sinecure. Op papier zal alles kloppen, maar het draait toch om de praktijk.
• Er worden regels gesteld waar de vissers zich aan moeten houden, maar daarop worden weer uitzonderingen gemaakt. Dit zorgt voor verwarring. Ik roep het bestuur van de Coöperatieve Visserij Organisatie dan ook op, om voor iedereen dezelfde regels te stellen.
• Uit onderzoek blijkt dat er minder garnalen komen. Dezelfde geluiden hoor ik van mijn vissers. Tegelijk merk ik dat in de winter en het voorjaar veel kuitgarnalen worden gevangen. De kuitgarnalen moeten zorgen voor de toekomst van mijn vissers. Hier is dus goed rentmeesterschap nodig, meer rust in deze periode geeft meer oogst. Ook hier doe ik een beroep op de CVO en vraag hen juist voor de periode van de kuitgarnaal een beperkende maatregel in te stellen.
• Het is puur de prijs die zorgt dat mijn garnalenvissers goede jaren kennen. Maar als bij de huidige aanvoer een prijs van vier tot zes euro zou worden genoteerd …, dan houd ik mijn hart vast. Ik en mijn vissers delen de winstwaarschuwing dat een iets lagere constante prijs beter zal zijn voor iedereen.
• Er zijn nog steeds geen bewijzen dat de tongpulsvisserij niet schadelijk is voor de garnalen en hun kuit. Onderzoek daarnaar is toegezegd, maar moet nog gebeuren. Mijn vissers willen hier eerst meer duidelijkheid over. Wel is gebleken dat garnalenpulsvisserij niet schadelijk is voor visseneitjes en vissenlarven. Deze onderzoeksresultaten openen perspectieven voor de puls als techniek voor de garnaalvissers. Ik vraag daarbij wel de voorzitters van Hulp in Nood en de Garnalenvissersbond om alert te zijn, als men in de garnalensector overstapt op pulsvisserij, dat Lauwersoog en Zoutkamp dan niet vergeten worden.
• Lauwersoog werkt toe naar de status van een Werelderfgoedhaven. Hierin liggen kansen voor verdere verduurzaming. Een mooi voorbeeld is de ontwikkeling van de garnalenkotter 2.0. Albert Keizer, directeur van Next Generation Shipyards, werkt aan deze garnalenkotter die vaart op waterstof en geen rokende dieseluitlaat meer heeft. Het is mij en mijn vissers een lief ding waard om de komende decennia in Werelderfgoed Waddenzee met schone garnalenkotters ons brood te verdienen.
• Een ander project heeft als doel het zeewier van de Waddenzee om te zetten tot grondstof voor de 3D-printer. Ook hier liggen kansen voor een duurzame lokale productieketen.
• Lauwersoog is wel een visserijhaven! Als het nodig is, moeten mijn vissers ook ’s nachts hun werk kunnen doen, zoals bijvoorbeeld het uitvoeren van reparaties bij schades. Het moet niet zo zijn dat klachten van hotelgasten straks resulteren in belet van mijn vissers bij hun werkzaamheden. Deze waarschuwing is al eerder gegeven, maar ik bind dit de bestuurders nogmaals op het hart.
• Er zijn nog enkele positieve ontwikkelingen die ik hier wil benoemen: de op handen zijnde uitbreiding van het vriesveem van Heiploeg, de Parlevliet & van der Plas Group zit niet stil. Door de groeiende doorvoer van ingevroren garnalen is de capaciteit van Heiploeg te klein geworden.