Cursus ‘Vissen met Toekomst’
Negativiteit is de oplossing niet!
URK/UTRECHT – Al bijna twintig jaar verzorgt ProSea de cursus ‘Vissen met Toekomst’ in het visserijonderwijs, een cursus die ook de komende jaren nog gefinancierd wordt door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De eerste cursus van 2024 was vorige maand bij Firda op Urk, voor de zomervakantie volgt Vlissingen, eind dit jaar staat Stellendam op de rol en Katwijk moet nog ingepland worden. Vonk in Den Helder heeft helaas geen nieuwe lichting visserijstudenten. Directeur Tim Haasnoot (ProSea) doet zelf verslag en houdt visserijgemeenschappen een spiegel voor: negativiteit is de oplossing niet!
,,In totaal 19 studenten met het uitstroomprofiel visserij bij Firda namen in februari deel aan de cursus ‘Vissen met Toekomst’. Parallel werd ook een driedaagse ‘Marine Environmental Awareness cursus’ uitgevoerd voor vijf studenten koopvaardij. Het is positief om te zien dat zo’n grote groep studenten kiest voor ‘Visserij’. Tijdens de voorstelronde werd duidelijk dat alle studenten (hun) toekomst zien in de kottervisserij. Sommigen twijfelen echter nog tussen de verschillende vormen van visserij. De jeugd op Urk ziet voldoende perspectief om in de visserij aan de slag te gaan en dat mag gekoesterd worden!
Waarom deze cursus? Het vissersberoep is in de loop der jaren veranderd; naast netten boeten, veilig navigeren en het opsporen en vangen van vis worden er tegenwoordig meer vaardigheden gevraagd. De wereld rondom de visserij staat namelijk niet stil. In toenemende mate moet de visserij verantwoording afleggen en transparant zijn. Ook word je als visser geacht over basiskennis te beschikken rond ondernemerschap, het visserijbeleid, mariene ecologie en dien je in toenemende mate samen te werken met andere partijen. Gedurende de cursus worden deze thema’s ondergebracht onder de drie pijlers van duurzaamheid, namelijk People (veiligheid, omgang maatschappij), Planet (mariene ecologie, visserijbeheer) en Profit (ondernemerschap, visketen).
Wat zien de studenten als de vijf grootste uitdagingen voor een duurzame visserij? Hierbij werden vooral minder brandstof en lichtere tuigen en netten genoemd. Maar ook antwoorden zoals ‘Iedereen zou zich met zichzelf moeten bemoeien’ en ‘Oprotten met onderzoekers’ werden opgeschreven. Dit tot grote hilariteit van de groep. De toon was gezet.
Voormalig visser Klaas Jelle Koffeman gaf een gastlezing rondom ondernemerschap. Volgens hem heeft de visser alle reden om trots te zijn op het beroep en het product wat hij iedere week op de kade zet, maar mag de sector zelf nog wel wat slagen maken om dit uit te dragen en breed te communiceren. Iedere visser is volgens hem ambassadeur en het zou goed zijn als iedereen zich daar ook naar gedraagt. Wees trots, spreek met passie over je beroep, ga het gesprek aan en zorg dat je verhaal klopt. Als je zorgt voor een mooi stukje voedsel uit onze Noordzee, zorg dan ook dat je dit op een verantwoorde manier vangt.
Albert Hartman van de Visserijcoöperatie Urk gaf een dag later niet alleen een presentatie over de verschillende activiteiten van de VCU, maar ook een inkijkje in ‘Het Nieuwe Vissen’. Speerpunten in zijn plan voor een visserijtoekomst zijn: samenwerken, traceerbaarheid en een vers visproduct met een lage voetafdruk.
Terug op school werd er afgetrapt met het onderdeel ‘Visserijbeheer’, waarbij inzage werd gegeven in het Gemeenschappelijk Visserijbeleid, de aanlandplicht en het bestandsonderzoek. Ben Scholten van de Nederlandse Vissersbond sloot de dag af met een lezing over het werk van een belangenorganisatie en het belang van veilig werken. Aan de hand van verschillende vragen ging hij in gesprek met de studenten over de gevaren van de visserij en op welke wijze je risico’s kunt verkleinen. Het was goed om te horen dat een deel van de studenten al een reddingsvest en helm moet dragen aan boord. Toch gingen nog niet alle vingers de lucht in en blijkt de cultuur aan boord heel bepalend te zijn. Hopelijk zet de positieve trend zich door en wordt het dragen van veiligheidsmiddelen volledig normaal.
Het belang van goede communicatie stond donderdag op de rol. Communicatietrainer Eric Versteeg was voor deze workshop weer gevraagd om de studenten wat tips en tricks mee te geven. Een groot deel van de communicatie draait niet per se om wat je zegt, maar vooral over de manier waarop je dingen zegt.
Met alle klimaatambities staan stikstofoxiden, zwaveloxiden en koolstofdioxide volop in de belangstelling. Ook voor de scheepvaart en dus ook de visserij heeft dit consequenties. Het thema stuit op veel weerstand. Het merendeel van de studenten vindt ‘klimaat’ maar onzin. Oké, maar dat neemt niet weg dat de klimaatambities wel grote gevolgen hebben voor de visserij. Naast de komst van meer en meer windmolenparken op zee en verschuivingen van vissoorten zie je namelijk ook dat er allerlei ontwikkelingen zijn rondom alternatieve brandstoffen en nieuwe schepen. Het is goed om daarvan op de hoogte te zijn, want ook dat zal van invloed zijn op de toekomst van de visserij.
Tot slot gaf oud-visser Pedro Rappé een gastlezing over het verzamelen en gebruiken van data in de visserij. In België is men hier voortvarend mee aan de slag gegaan omdat men vele mogelijkheden ziet voor het gebruik van data. Ook in Nederland is er volop aandacht voor dataverzameling, al heerst er hier en daar ook nog enige terughoudendheid. Pedro benadrukte dat het van belang is dat de dataverzameling wel van toegevoegde waarde moet zijn voor de visser en herhaalde het belang van samenwerking om de volgende stap te zetten.
Op de laatste cursusdag volgde een excursie naar Dayseaday. Na een warme ontvangst en een introductievideo over het vishandelsbedrijf volgde een rondleiding. Het was imposant om te zien hoeveel vis Dayseaday verwerkt en verhandelt. Ook werd stilgestaan bij de veranderingen in de loop der tijd. Daar waar vis uit de Noordzee vroeger de hoofdmoot was, hebben ze door de dalende aanvoer van Noordzeevis hun aandacht verschoven naar andere (import)soorten zoals zalm. Om succesvol te blijven heeft Dayseaday hun bedrijfsvoering aan moeten passen aan een veranderende wereld. Wel werd benadrukt dat er binnen Europa en Nederland best meer aandacht zou mogen zijn voor het belang van voedselzekerheid en dat er ook gelijkwaardige duurzaamheidseisen gesteld zouden moeten worden aan de import.
Spiegel
Terug op school is het de hoogste tijd voor de eindpresentaties. Wat is er geleerd? Dat is best veel. Maar helaas voerden negatieve gevoelens de boventoon. Het is begrijpelijk dat de sanering een grote impact heeft en dat er een mineurstemming heerst. Daarnaast voelen sommige keuzes ook scheef en oneerlijk en is het terecht dat vissers daar kritiek op uiten. Het is niet erg om vraagtekens te plaatsen bij nieuwe ontwikkelingen en het is goed om kritisch te zijn. Alleen blijf het belangrijk open te staan voor ontwikkelingen en de deur niet te snel dicht te gooien.
Er waren gelukkig ook een aantal positieve geluiden, zoals studenten die vertelden zelf te werken aan nieuwe vistechnieken. Toch is het heel jammer om te zien dat een deel van onze jonge vissers die de toekomst van de sector vormen al zo’n negatief wereldbeeld hebben en moeite heeft zich open te stellen voor verschillende innovaties waaraan wordt gewerkt. Deze houding gaat de sector niet helpen om te bouwen aan de toekomst. Dat is jammer, want de cursus en eindopdracht zijn juist een poging om na te denken over kansen en mogelijkheden zodat de week met een positieve noot en met toekomstperspectief voor ogen afgesloten kan worden.
ProSea hoopt dat iedereen in de sector een steentje bijdraagt aan het omkeren van deze houding. Dat kan zowel aan de keukentafel als aan boord. Zo zou het goed zijn om als sector het positieve te tonen en te benoemen richting de jonge generatie vissers, maar ook richting alle jongeren die nog twijfelen over een carrière in de visserij. Wij hebben gepoogd om ze in te laten zien dat het geen kwaad kan om te durven twijfelen aan eigen overtuigingen, om vragen te stellen, te luisteren en open te staan voor andere perspectieven.
Buiten de schoolmuren zien we dat partijen een steeds hardere, soms onfatsoenlijke opstelling kiezen, die ook doorwerkt op de studenten. Naar ons idee helpt dit de toekomstige vissers niet en schrikt het ook veel mensen af, waaronder mensen die we goed kunnen gebruiken bij het vormgeven van de toekomst. Koester het kritisch zijn op de wereld om je heen, maar zoals Pedro Rappé het mooi zei: ‘Strubbelen is goed, maar doe dat dan met de stroom mee en blijf niet tegen de stroom in zwemmen, want dan kom je nergens'. Op die manier kunnen we hopelijk weer bouwen aan een voortvarende toekomst van de Nederlandse visserijsector.
Tim Haasnoot
