Nieuwe KG 8 'Ensis' grote slag in verduurzaming scheermesvisserij

Adri en Dave Bout: 'We blijven altijd aan het bijstellen'

KAMPERLAND – Koning Willem-Alexander en minister Piet Adema mochten in december het schip al bewonderen, twee weken geleden werd de nieuwe KG 8 gepresenteerd aan het grote publiek en gedoopt en inmiddels is de nieuwe aanwinst van de familie Bout in vol bedrijf boven de Waddeneilanden. Met de KG 8 ‘Ensis’ wordt een grote slag geslagen in de verduurzaming van de visserij op scheermessen.

Alles op de 24,95 meter lange en 8,50 meter brede KG 8 is erop gericht om met zo min mogelijk arbeid, zo laag mogelijk energieverbruik en zo min mogelijk impact op het milieu te opereren in de Nederlandse kustwateren inclusief de Natura 2000-gebieden, en om scheermessen van een zo hoog mogelijke kwaliteit aan land te brengen.

Bij de energiebesparing ten opzichte van de vorige KG 8, een bijna zestig jaar oude voormalige Scandinavische longliner van 33 meter (dit jaar bij sloperij Treffers afgeleverd), speelt de dieselelektrische voortstuwing een grote rol. 

In de machinekamer staat een Mitsubishi S6R hoofdmotor (640 kW, 1.500 toeren) met twee generatoren; een grote voor de voortstuwing en grote verbruikers als de hydrauliek en een kleintje voor het hotelbedrijf. De grote generator voedt de watergekoelde elektromotor (400 kW bij 192 toeren), die direct, dus zonder tandwielkast, de 2.000 mm schroef aandrijft. De havenset/noodset is een Mitsubishi 6D16T van 110 kW.

Volgens Adri Bout is er met de nieuwe KG 8 een brandstofbesparing gerealiseerd van bijna 32 procent. ,,We vissen kleinschalig, met niet meer dan 300 pk. Daar doen we alles mee’’, benadrukt Bout. ,,En met de 58 liter brandstof per uur belasten we ook de katalysator minder.’’ 

Die katalysator is van groot belang in het licht van de huidige stikstofproblematiek. Door het Emigreen-uitlaatgassennabehandelingssysteem, dat ureum (AdBlue) toevoegt aan de uitlaatgassen, wordt zeker 90 procent van de uitgestoten stikstofverbindingen (NOx) afgevangen en omgezet in water en stikstof.

Ideeën

Vader Adri en zoon Dave zijn niet gauw tevreden. De firma vist al bijna dertig jaar op scheermessen en het op de nieuwe KG 8 toegepaste airlift-systeem werd ook gebruikt op de vorige KG 8, maar de familie Bout blijft ‘updaten’. Naar eigen zeggen is Adri Bout heel de wereld af geweest om ideeën op te doen. De slee, toch het meest onderscheidende aspect van het nieuwe schip, is samen met Kramer Machines ontworpen en door Kramer, ook verantwoordelijk voor de vangstverwerkingsinstallaties aan boord, gefabriceerd. 

Specialist in stromingstechniek Harmen Klein Woolthuis van HFK Engineering dacht mee over de vraag hoe de minste weerstand bereikt kan worden. Onderzoeksinstituut Deltares dacht mee over de vraag hoe het zand het beste ‘vloeibaar’ gemaakt kan worden, zodat de scheermessen los uit de bodem komen.

Bout spreekt niet over slepen en bodemberoering, maar liever over ‘ertegenaan leunen’. De airlift-compressor in de machinekamer produceert de luchtbellen die ervoor zorgen dat de scheermessen met behulp van opwaartse kracht van deze luchtbelletjes omhoog naar het schip worden gebracht. Het beproefde systeem kreeg nieuw ontworpen luchtinjector en slangen, wat een energiereductie van 25 procent opgeleverd heeft. 

Comfort

Airlifting vermindert breuk van de mesheften, en reduceert de 'stress' voor de schelpdieren door een zo voorzichtig mogelijke behandeling. De nieuw ontwikkelde leeftubs waar de scheermessen in terechtkomen zijn mede ontwikkeld en geleverd door Murre Techniek en moeten een schelp opleveren die beter zandvrij gemaakt kan worden; heel belangrijk voor de handel.

Nog een stokpaardje van Bout: goede arbeidsomstandigheden, ofwel ‘veel comfort, weinig werk, aandacht voor veiligheid’. Daarbij hoort ook een computergestuurd deiningcompensatie-systeem. Dat de KG 8 geen visruim heeft betekent sowieso meer ruimte voor de accommodatie. Er is voor ieder bemanningslid een eigen hut met vloerverwarming, sanitair, wifi en airco. Zwaar tilwerk en handenarbeid moet zoveel mogelijk voorkomen worden. ,,Alles gaat elektrisch.’’

Adri Bout: ,,Alles doet het, maar na binnenkomsten blijven we toch aan het bijstellen. Het kan altijd beter!’’

Miljarden

De scheermes-soort waar de KG 8 - en nog drie andere schepen van collega’s - op vist is een zogenoemde invasieve exoot, die zijn oorsprong heeft in Amerika. Vijftig jaar geleden had niemand er nog van gehoord in Nederland, en nu bevolkt deze ensis-soort met miljarden dieren de Nederlandse kustwateren. De bestandsgrootte is echter wisselend en de ensis-vissers volgen de gebieden waar de soort de kop opsteekt. Ook is de visserij streng gereguleerd. Om het MSC-certificaat, dat in 2011 werd verkregen, te kunnen behouden heeft Seafarm een eigen controle- en monitoringsysteem opgezet.

De KG 8 en Seafarm staan met de innovatieve vis- en verwerkingstechniek van de 'Ensis' garant voor uitstekende kwaliteit scheermessen. Gevist wordt momenteel vooral boven de Waddeneilanden. De KG 8 maakt weekreizen, maar voor de beste kwaliteit verse scheermessen wordt er bijna elke dag gelost in de dichtstbijzijnde haven, nu meestal Harlingen.

Op de kaart

Voor de overdracht, doop en open schip twee weken geleden lag het nieuwe schip in de binnenhaven van Neeltje Jans. De KG 8 was al in gebruik genomen en had al gevist en gelost, maar voor de festiviteiten was het teruggekomen naar Zeeland. Er was ruime belangstelling van de pers voor dit schip van de toekomst, van vrijwel 100 procent Nederlandse makelij. 

Na de plechtigheden op Neeltje Jans togen de gasten naar Seafarm in Kamperland. In het bomvolle restaurant konden de genodigden naast de borrel en de muziek uiteraard genieten van de eigen vangst van de KG 8, in diverse bereidingen: als ceviche (iets gegaard in limoen), in een soep en rechtstreeks ' van de plaat'. 

Het overgrote deel van de in Nederland gevangen scheermessen is voor de export naar met name Zuid-Europese landen. Hoe krijgen we die bijzondere schelpdieren ook in Nederland meer op de kaart? ‘Overal waar je gaat eten vragen naar scheermessen!’ is de boodschap die de genodigden als potentiële Seafarm-ambassadeurs meekregen.

Slecht weer

De KG 8 is na de feestelijkheden direct vertrokken naar de visgronden boven Vlieland/Terschelling en heeft al weer meerdere keren aangevoerd voor de handel van Seafarm. 

Afgelopen dinsdag is het schip vanwege slecht weer naar binnen gegaan in Den Helder.

Aan de bouw van de KG 8 werkten naast ontwerper, hoofdaannemer en inbouwer Padmos mee (voor zover bekend): C-Job (tekenpakket), CSR (cascobouw), De Boer Snijbedrijf (snij- en vormwerk casco), Budi (klein rvs snijwerk), Eurosnijtechniek (klein snijwerk), Marin (zeegang-, weerstand- en voortstuwingsberekeningen), Sarens (tewaterlating en sleepreis), Wetec (elektrische installatie), Mitsubishi (motoren), Nidec (generatoren), Oswald (elektromotor), Emigreen (uitlaatgassen-nabehandelingssysteem), Promarin (schroef en straalbuis), IJtama (timmerwerk), DE Maritime (nautische apparatuur), Lagendijk (A-frame, lieren en hydrauliek), Kramer Machines (vangstverwerking), Murre Techniek (tubs), Van der Peijl/Amco (compressoren), Aerzen (visserij-compressor), Desmi/Reikon (pompen), All Pumps Holland (pompen en haspels), Mostacon (luiken), Hora (ramen), Wigo (patrijspoorten), Eriks (filters en afsluiters), Winel (deuren en luiken), Lagersmit (afdichtingen), Alfa Laval (separator), Schavicast (straal/schilderwerk), Akzo Nobel (verf), Clerx (airco), Bouwman Bunker Service (olie en vetten), Delta Isolatie (isolatie), Wortelboer (ankergerei), Blokland (bunkoelers), Leemberg (vul- en ontluchtingsbuizen), Rabobank (financiering) en Goedbloed Assurantiën (verzekeringen).