Zoektocht naar neergestorte Halifax
AlgemeenOOSTEREND – De Texelse oud-visser Bram van Dijk hoopt ooit nog eens het wrak van het Halifaxvliegtuig te vinden waarmee piloot Jim Moran in 1944 verongelukte in de Waddenzee. Moran is altijd vermist gebleven, maar zijn leren portemonnee werd in 1944 wel gevonden. Van Dijk vraagt de hulp van Wadvissers.
In de winter van 2009 kreeg Bram van Dijk (voorheen schipper-eigenaar TX 52) van Dirk Slik uit Oudeschild het kunstleren etuitje dat in een kast was gevonden nadat zijn ouders waren overleden. Dirk vertelde daarbij dat zijn vader het had gevonden op de dijk nabij Oudeschild in 1944.
In het etuitje zaten twee katholieke kruisjes, een krantenknipsel met een gospel - die de eigenaar kennelijk moet hebben aangesproken - en een kaartje, met op kant 1 vermeld ‘Sgt-Piloot J. F. Moran 415168 RAAF’, en op kant 2 ‘In geval van ongeluk of ziekte de dichtstbijzijnde katholieke priester waarschuwen’. En dan volgt een naam en adres van een priester: Mons. K Neave, Melbourne Hotel, Perth, West Australia.
Van Dijk keek eerst of hij de naam J.F. Moran in zijn archieven had staan, en dat was het geval. Hij vond de volgende informatie: ,,In de nacht van 19 op 20 februari 1944 om 05.00 uur stortte de Halifax III LV781 HD-H van het 466ste (Australische) Squadron neer in de Waddenzee bij Harlingen. Het toestel was om 00.17 uur opgestegen van de basis Leconfield in Yorkshire en ze hadden met honderden vliegtuigen Leipzig gebombardeerd en waren al weer een eind op de terugweg toen het noodlot toesloeg in de vorm van een nachtjager. De Duitse nachtjager ‘Krupinski’ meldde dat hij op 6.600 meter hoogte beoosten Texel een Halifax had onderschept en aanviel, die daarna in de lucht explodeerde en in stukken uiteen viel. Twee bemanningsleden, de beide schutters sergeants Gerald E. Brown en Edward Harper, spoelden aan bij Breezanddijk en vonden in Harlingen hun laatste rustplaats.’’
Vermist
Van Dijk: ,,We zijn gaan zoeken in West-Australië en vonden informatie betreffende James Fransisco (Jim) Moran, oud 24 jaar. Hij was de piloot van de Halifax en had op dat moment de rang van Warrant Officier (adjudant). Van Jim Moran is nooit meer iets vernomen en hij staat als vermist vermeld.’’
Moran werd geboren op 2 oktober 1919 in Kalgoorlie, West-Australië, als zoon van James Maron Moran en Bertha Emeline Moran uit Wagin, West-Australië. Jim was werkzaam als boer voordat hij op 21 juli 1941 als vrijwilliger dienst nam bij de RAAF Royal Australia Air Force in Perth. Hij had in totaal negen broers en zusters: Pat, Joan, Betty, Bill, Peter, Jack, Nance Terry en Kaye.
,,Sinds 1995 heb ik contact met de familie Trigwell uit Donnybrook-West Australië, die we in 2002 persoonlijk in Australië hebben ontmoet. Enkelen van hen hebben ook Texel bezocht. Deze familie verloor in de nacht van 5 op 6 april 1943 ook een familielid in de Waddenzee. Ik heb op 7 februari 2009 een mail gestuurd naar de Trigwells of zij op een of andere manier zouden kunnen helpen om de familie Moran op te sporen. Ze hebben toen contact gezocht met de journalist Pamela Harrison, die in oktober 2011 berichte dat zij broer Terry en zus Kaye Moran had gevonden, nog steeds wonende in het familiehotel in Wagin. De familie Moran was zeer verrast en wilde heel graag de spullen terug hebben, zodat we die meteen hebben opgestuurd. De familie heeft het lokale televisiestation Channel 9 in Perth ingeschakeld om hier een tv-programma over uit te zenden. Deze uitzending op MP4 hebben wij in ons bezit. Ook heeft het verhaal uitgebreid de kranten gehaald.’’
Vastloper
Maar van de Halifax ontbreek nog steeds elk spoor. Afgelopen voorjaar liep de WR 12 vast aan een vliegtuigwrak bij de Paardenhoek en brak er een stuk vanaf. Met behulp van een side-scan was duidelijk te zien dat het een deel van een vleugel was . ,,Nadat Richard van der Vis van de TX 21 enige weken terug hier weer eens had gedoken en wat onderdelen aan de motorzijde had gevonden waren we zeer benieuwd of hier wat uit zou komen. Een kenner uit Assendelft heeft ons geholpen en heeft wat letters en cijfers blootgelegd, waarbij nu vaststaat dat de onderdelen van een Halifax afkomstig zijn. Als er nu nog een Bristol-motor in de buurt gevonden wordt is de puzzel rond.’’
Van Dijk is nu al jaren bezig om de crashplaats van dit vliegtuig van piloot Moran te vinden. Daarvoor zijn volgens hem mensen nodig zijn die het Wad en de Wadbodem in dit gebied goed kennen, zoals garnalenvissers. ,,Persoonlijk ken ik geen Harlinger vissers die de oorlogstijd bewust hebben meegemaakt. Mijn vraag is of er garnalenvissers zijn die vliegtuigdelen of -motoren hebben ontdek of opgevist, en dan in dit geval van een Halifax III met Britse Bristol/Hercules stermotoren.’’
Bram van Dijk is voormalig schipper-eigenaar van de TX 52. Na zijn visserijloopbaan is hij drie keer actief geweest met kotters overvaren: naar het Caraïbisch eiland St. Vincent, naar Chili en naar Mauritanië. Ook is Van Dijk voor ontwikkelingswerk uitgezonden naar Indonesië, Rusland en Bangladesh.
Op Texel was Van Dijk betrokken bij de oprichting in 1996 van een Luchtvaart & Oorlogs Museum, waar hij jarenlang in het bestuur zat. Nog altijd is hij als vrijwilliger daarvoor actief om met families van piloten in contact te komen die op Texel liggen begraven. De zoektocht naar de vermiste piloot J.F. Moran en bemanningsleden houdt hem al jaren bezig.
