Ledenvergadering Europese vishandelskoepel en conferentie Visfederatie
Belang visimport voor EU groter dan ooit
UTRECHT – Oorlog, sancties, hoge prijzen, corona, de Brexit. Het zijn ook voor de visserij en vishandel turbulente tijden. De eigen visproductie van de EU is zodanig afgenomen dat die nog maar voorziet in een derde van de vraag. Het jaarlijkse symposium van de Visfederatie viel vorige week samen met de algemene ledenvergadering van de Europese koepelorganisatie voor visverwerkers en vishandelaren AIPCE-CEP. Mike Turenhout van de Visfederatie doet verslag.
Het programma van de handelsvergadering startte op donderdag 22 september met de ontvangst van de buitenlandse gasten in Grand hotel Karel V. In de avond stond een diner te wachten in de gewelven bij de oude gracht. Op vrijdag vond de daadwerkelijke algemene ledenvergadering plaats. Naast de verplichte verenigingsstukken is de Finfish Study 2022 officieel goedgekeurd en gepubliceerd (meer informatie over deze Finfish Study volgt in een volgend nummer van Visserijnieuws).
Na het formele gedeelte stond in de middag de internationale conferentie van de Visfederatie op het programma. De mix van AIPCE-CEP-leden, Visfederatie-leden en externe relaties zorgde voor een mooi publiek bij de conferentie. Het programma bestond uit drie blokken. In het eerste blok vertelde Marnix Poelman van Wageningen Marine Research over de potentie van vis als eiwitbron.
Poelman gaf aan dat de vraag naar eiwitten toe zal nemen met 60-70 procent richting het jaar 2050. Dit door onder andere een toenemende bevolking en toegenomen levenstandaarden. Vis kan een belangrijke rol spelen bij deze toename in de eiwitvraag, vanwege veel minder broeikasgas-uitstoot dan vlees.
Verstoringen
In het tweede blok werd ingegaan op de Europese seafoodmarkt en de wereldwijde verstoringen die hierop invloed hebben. Het Europese marktaanbod wordt bepaald door de vis, schaal- en weekdierproductie uit EU-visserij en -aquacultuur en de import uit derde landen. Door de export van de EU af te trekken van de totale beschikbaarheid aan vis ontstaat het getal van de totale EU-consumptie: 10.1 miljoen ton in 2021 (Bron: Finfish Study 2022). De import uit derde landen ligt sinds het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU rond de 9 miljoen ton.
De EU-productie is fors afgenomen, naar 3,5 miljoen ton consumptiegewicht in 2021. Dit heeft ertoe geleid dat de zelfvoorzienendheid van de EU historisch laag ligt op 35 procent. Dit laat zien dat het belang van import groot is om te blijven voldoen aan de Europese vraag naar vis, schaal- en weekdieren.
Belangrijke verstoringen die een rol hebben gespeeld (of gaan spelen) in de afname van de EU-productie zijn hogere brandstofkosten als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, de coronapandemie en het vertrek van het VK uit de EU.
Invoerheffingen
Naast een impact op de Europese productie hebben bovengenoemde verstoringen ook impact op de globale seafoodmarkt. Sancties opgelegd tegen Rusland zorgen voor een hogere vraag naar bepaalde visbestanden. Zo laten de grafieken duidelijk zien dat de kabeljauwprijzen voor Noorse vis fors zijn toegenomen nadat het VK een additionele 35 procent invoerheffingen heeft geïntroduceerd op vis, schaal- en weekdieren uit Rusland. Rusland is een van de belangrijkste leveranciers van kabeljauw aan de EU.
De hoge gasolieprijzen (tot meer dan 1,30 euro in de EU) hebben ervoor gezorgd dat een deel van de vloot niet meer uit de havens vertrekt om te vissen. De kosten wegen niet op tegen de opbrengsten. De toegenomen energieprijzen door de oorlog in Oekraïne hebben er ook mede voor gezorgd dat de inflatie in de EU fors is toegenomen. Dit heeft een negatief effect op de waarde van de euro ten opzichte van de dollar. Producten uit derde landen zijn daardoor fors duurder geworden.
Logistieke uitdagingen
De coronapandemie heeft gezorgd voor lockdowns wereldwijd. In de EU hebben met name producten voor de horeca vorig jaar een scherpe daling in prijs ervaren, waardoor schepen die gericht op deze soorten visten in de haven bleven. Corona zorgde voor de handel met name voor logistieke uitdagingen. Luchtvrachtcapaciteit liet een forse daling zien vanwege het wegvallen van de passagiersvluchten. Dit heeft geleid tot opstoppingen in met name EU-luchthavens. Containerprijzen stegen fors door vooral congestie bij havens in China.
De laatste verstoring, het vertrek van het VK uit de EU, heeft ertoe geleid dat het VK voor de EU nu een derde land is. Hierdoor zijn er handelsbarrières ontstaan. Niet-tariefmatige barrières, als het voorzien van handel met gezondheidscertificaten en vangstcertificaten, maar ook tariefmatige barrières bij handel van niet-EU-goederen naar het VK en de handel met overzeese gebieden gelinkt aan het VK.
Bij het vertrek van het VK uit de EU is ook de VK-vloot geen onderdeel meer van de EU-vloot. De productie en quota die meegenomen zijn met het VK zullen geen onderdeel meer uitmaken van de EU-productie. Daarnaast liggen er extra uitdagingen rond het bestandsbeheer van gedeelde bestanden nu er een extra derde land rond de tafel zit.
Panel
De Marine Stewardship Council (MSC) verwees ook naar de turbulente tijden voor de viswereld, met de Russische invasie in Oekraïne als meest recente voorbeeld. Camiel Derichs gaf aan dat er geen aanleiding is dat de visserij op de visbestanden waar Rusland een rol in heeft het MSC-certificaat zullen verliezen op korte termijn.
De impact van de sancties op Rusland op handel en certificering van vis, schaal- en weekdieren lijkt beheersbaar. In bijvoorbeeld de Barentszzee wordt er nog steeds goed samengewerkt tussen Noorwegen en Rusland, waardoor de MSC-bestanden nog steeds het keurmerk kunnen behouden. Als de oorlog echter langer doorgaat ontstaat er meer onzekerheid. MSC blijft de bestanden goed monitoren.
Na een korte pauze werd op de globale verstoringen in de markt van vis, schaal- en weekdieren verder ingegaan door een zeskoppig panel. Directeur Tammo Bult van Wageningen Marine Research gaf inzicht in het beheer van visbestanden, Derichs benadrukte de risico’s voor het behoud van MSC en Geert Hoekstra, onderzoeker van Wageningen Economic Research gaf inzichten in de veranderende handelsstromen door de bovengenoemde verstoringen, die werden bevestigd door industrievertegenwoordigers Koen Verburg van Anova Seafood, Frans Zeeman van Seafood Connection en Hans Dekker van Sligro/SmitVis.
De Internationale conferentie werd afgesloten met een welkome netwerkborrel, en een galadiner voor de internationale gasten.
