Weegplicht aan de wal moet van tafel

2 maart 2022, 14:40

Urk, 26 februari 2022

De voorpagina van onze Visserijnieuws van 25 februari werd ontsierd door een foto van onze koning op werkbezoek bij de NVWA. Inspecteur-generaal Bakker was verguld met dit hoge bezoek en de warme interesse voor ‘het belangrijke werk’. Onze koning bleek (zoals altijd) zeer goed op de hoogte met het reilen en zeilen van onze sector. Via een onlineverbinding met de Barend Biesheuvel vroeg hij zo los uit de baard of er nog vangsten werden verzwegen. De mannen waren zoals altijd vol overgave bezig met speurwerk en het bewaken van de visbestanden. Ditmaal dan op een verder lege zee, want de vloot lag in zijn geheel binnen vanwege de slechte weerberichten. Het is om diep verdrietig van te worden. Wat moet dit op de voorpagina van ons blad doen?

Nawegen in de haven

Er lag ergens van jaren her (periode 1985-1995, toen de helft van onze mooie vloot om quotatechnische reden werd weggesaneerd) een Europese verordening die het (na)wegen van vis in de haven van aanlanding verplichte. Van stonde aan dat deze regel werd bedacht was al duidelijk dat het niet uitvoerbaar zou zijn. Toch is het er jaren later alsnog van gekomen, zie de capriolen in Frankrijk en Denemarken met vis voorafgaand aan transport naar Urk of IJmuiden.

Vissersschepen zijn ondertussen allemaal uitgerust met geavanceerde weegapparatuur aan boord. Daarnaast kijkt de NVWA realtime mee met alle schepen en alle bewegingen. De vangsten moeten elke paar uur zeer consequent en 24-7 digitaal verstuurd worden. Niets kan aan het Fishery Monitor Center ontgaan, mede onder druk van Brussel is dat recent nog met extra controleurs uitgebreid. Daarnaast beschikt de sterk afgeslankte vissersvloot over ruim voldoende quota, en richt een groeiend deel van de vloot zich op ongequoteerde vissoorten.

De hele gedachte achter de weegplicht is gebaseerd op een volkomen achterhaalde situatie. Ik vraag mij in allen gemoede af waarom dit niet meteen is herzien. Men heeft op basis van deze verordening eerst ontheffingen verleend, anders zat het meteen al muurvast. En vervolgens overeengekomen dat er tussen lidstaten een goedgekeurd ‘steekproefplan’ moest komen. Daar is al die jaren echter niets aan gedaan. Met als gevolg dat de EU uiteindelijk eens ging kijken hoe het stond met de naleving van die weegplicht. En vervolgens een 'infractieprocedure’ opstartte, te beginnen met Denemarken. En inmiddels ook in Nederland. 

Stress

Denemarken schiet volkomen in de stress en begint zijn falende ambtenarij politiek uit de wind te houden. Die Europese weegplicht wordt nu ook gebruikt/misbruikt door Frankrijk om de Nederlandse vloot vanwege de lokale visserijsentimenten te frustreren. Het betekent uiteindelijk voor de dagelijkse praktijk dat er géén visvangsten meer rechtstreeks vanaf de schepen per vrachtwagen naar een eigen Nederlandse visveiling gebracht kunnen worden.

Er wordt vanaf april 2020 in Denemarken zeer consequent gehandhaafd op de weegplicht. Het Deense streekproefplan was namelijk niet geautoriseerd met het Nederlandse, zoals eerder was verordineerd. Sterker nog, Nederland hád helemaal nog geen steekproefplan! We hebben de eerste roerige weken van april 2020 werkelijk alles in het werk gesteld om aan het Deense steekproefplan te voldoen.

Uiteindelijk vruchteloos omdat dit plan als extra detail ook nog de ‘handelsklasse’ uitgesepareerd wenst te krijgen. Schol mag dan alleen in vier sorteringen vanaf zee aangeland worden. Dat is op een traditionele viskotter onmogelijk en ook niet relevant voor het controleren van de lossing.

Lang verhaal kort: de schepen hadden geen andere keus dan steeds 30 uur heen en 30 uur terugvaren naar een Nederlandse haven. Of de vangsten domweg aan de veiling in haven van aanlanding in Denemarken (en Frankrijk inmiddels dus ook) aanbieden voor veel mindere prijzen. Daarmee kwam er een einde aan vrij handelsverkeer en het aanbieden bij een veiling naar vrije keuze en marktwerking. Visveiling Urk met het aanverwante viscluster en de Nederlandse visserij worden onevenredig hard geraakt en ernstig belemmerd en gefrustreerd.

Ondertussen kregen we ook als transporteur bij de NVWA maar heel moeilijk contact om onze noden te bespreken om tot een werkbare oplossing te komen. We hebben ons werkelijk verbaasd over de bureaucratie en het gemak waarmee een gezonde sector gestigmatiseerd kan worden. Na maanden trekken en drukken kregen we een concept steekproefplan waar we dan over mochten ‘meedenken’. Zodoende de indruk wekkend van transparantie en inspraak, om ons vervolgens weer met een gedrocht op te zadelen.

Puinhoop

We hebben steeds aangevoeld dat het bij de NVWA niet goed zat. Recent zijn we op een onderzoek van Deloitte gestuit waarin m.b.t. de visserij ook stuitende conclusies en aanbevelingen worden gedaan. De Telegraaf schreef dat het bij de NVWA een puinhoop is, er heerst een diep verziekte cultuur van na-ijver en niet-transparant communiceren.

Wij dachten dat we te stellig en te boud over de NVWA waren door te zeggen; incompetente organisatie, en steeds zeer onterecht uitgaande van kwade intenties in de sector! Kunnen wij nu het verantwoordelijke domein ‘visduurzaamheid’ aansprakelijk houden voor dit falende beleid?

 Brexit

Wij zijn ondernemers die een (dag)vers kwaliteitsproduct leveren wat zsm op de veiling moet zijn. Maar de rijksoverheid denkt in het creëren en in standhouden van problemen en beroept zich als klap op de vuurpijl ook nog op voedselveiligheid. Werkelijk bizar!

Vervolgens wordt de aanvoer van (vlag)schepen na Brexit aanvoer vanuit ‘een derde land’. Dat is op zich logisch. Er waren wat aanloopproblemen die uiteindelijk wel weer overwonnen worden. Maar is het niet schokkend dat op basis van al het hierboven beschrevene schepen gewoon niet binnen mogen komen? Nog stééds met de achterhaalde weegplichtwet als bronoorzaak.

Als je de gedachte even op je laat inwerken: de NVWA staat met de stopwatch op de kade om zeker te zijn dat er vooraf niets vanaf het schip is gegaan en om dan nogmaals alles te controleren en (opnieuw) te wegen. Ja waarom eigenlijk? Alles is keurig gesorteerd en gewogen en netjes op ijs in kisten gevleid, en alles is gedetailleerd digitaal verzonden. Het is zelfs zo dat de meeste vis in de veiling niet eens meer gewogen hoeft te worden! Zo uitermate correct en netjes is alles aangeleverd, de op zee gegenereerde vangstcertificaten kunnen de vangst 1-op-1 opvolgen! En dan moet nu op de kade het ijs er af en alles opnieuw gewogen en zelfs gesorteerd worden?

En dan nóg een puntje: wat heeft het aanlanden van vers zeebanket met IUU-regels voor illegale, ongemelde en ongereglementeerde vangsten te maken? Het is toch diep en dieptriest om ons daarmee te associëren?

Krachtig

We maken van dit moment gebruik om nog eens een krachtige oproep aan de Rijksoverheid te doen om deze problemen nu zeer voortvarend op te lossen! De verantwoordelijke minister stelde eerder in een brief aan de Tweede Kamer dat de problemen bij aanlanden zijn opgelost. Niets is minder waar, er is slechts (opnieuw) een tijdelijke regeling en ontheffing. De pijl ligt verder, een ootmoedige houding en dienstbaarheid zou gepast zijn.

We vragen de minister een krachtig signaal naar Brussel te doen uitgaan en dringend te pleiten voor herziening van de Europese weegplicht. En alle betrokken partijen horen, en voortvarend samen een werkbaar plan van aanpak presenteren dat recht doet aan de praktijk. Dat is de ENIGE juiste route. We zien de reactie van de minister richting Brussel, NVWA, en onze gezonde sector dan ook zeer dringend tegemoet. De continuïteit en voedselveiligheid zijn in gevaar!

Dubbele Bakker,

Vebatrans