Cijfers project Paling over de Dijk vergeleken met wetenschappelijke bestandsschatting op Benedenrivieren
Schieraalvangsten Paling over de Dijk
op de Maas en Nederrijn nemen toe
MAURIK/ALPHEN – Zonder dat er gevist wordt halveerde de geschatte palingstand in de Benedenrivieren, zo blijkt uit de tussentijdse wetenschappelijke evaluatie van het Nederlandse aalbeheerplan. Maar onderzoek op de Maas en Nederrijn laat juist meer schieraal zien. Projectleider Magnus van der Meer van Paling-Over-De-Dijk zet vraagtekens.
Achtergrond
Op 23 november 2021 liet minister Carola Schouten de Tweede Kamer weten dat er in de laatste evaluatieperiode van het Nederlands aalbeheerplan (2018 – 2020) sprake is van een afname in de biomassa uittrekkende schieraal vergeleken met de periode er voor (2015-2017).
In de brief van de minister wordt gesproken van geschatte daling van de aalstand in de Benedenrivieren van 2.147 naar 1.142 ton: minus 47%, bijna een halvering dus!
Sinds 2013 organiseer ik, in opdracht van DUPAN en Vattenfall, de visserij op twee schieraal-migratieknelpunten: één in de Maas (bij Alphen) en één in de Benedenrijn (bij Maurik). Op deze twee locaties wordt elke herfst een PODD (Paling-Over-De-Dijk) project uitgevoerd om schieraal in de herfst snel en onbeschadigd langs de stuw en de centrale te krijgen.
Na alarmerende berichten in de media over de aalstand – op basis van wetenschappelijk advies van ICES - kreeg ik vragen hoe het nou zit met onze PODD-schieraalvangsten op de rivieren. Daarom hier een overzicht van de vangsten van de twee PODD-projecten in de periodes die de minister noemt in haar brief.
Doel en uitvoering
van de visserij
Sinds 2013 wordt jaarlijks tussen half augustus en begin december voor PODD gevist in het stuwkanaal direct stroomopwaarts van stuw en waterkrachtcentrale in de Nederrijn bij Maurik. Sinds 2014 wordt hetzelfde project ook uitgevoerd in de Maas bij Alphen. Elk jaar worden dezelfde beroepsvissers ingezet.
De locaties waar de fuiken geplaatst worden en het maximaal aantal te gebruiken fuiken is vastgelegd in een door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland verleende ontheffing. Met weer en waterstand wordt rekening gehouden volgens een vast veiligheidsprotocol. Bij werkzaamheden aan de stuw, metingen aan de rivierbedding of met sportviswedstrijden moet soms een aantal fuiken tijdelijk uit het water. Doordat er met een vast budget wordt gewerkt is de jaarlijkse inspanning van de vissers per locatie ongeveer gelijk door de jaren heen.
De resultaten
Zowel bij Maurik als bij Alphen waren de schieraalvangsten in de periode 2018-2020 hoger dan in de voorafgaande drie jaren. Bij Alphen steeg de gemiddelde vangst van 2.084 kg/jaar in de periode 2015 – 2018 naar 2.174 kg/jaar in de periode 2018-2020. In dezelfde periodes steeg de gemiddelde vangst in Maurik van 2.785 kg/jaar naar 5.309 kg/jaar. De vangsten uitgedrukt in kg/dag laten hetzelfde patroon zien, zie de tabel.
De conclusie
Het aanbod van schieraal in het stuwkanaal bij de stuw/waterkrachtcentrale (migratieknelpunten) Alphen en Maurik was in de periode 2018-2020 respectievelijk 4% en 80% hoger dan in de periode 2015-2017. Op deze locaties in de rivieren lijkt dan ook geen sprake van een afname, maar eerder van een lichte tot sterke toename van het aalbestand.
Waar komt verschil
vandaan?
Wanneer rode aal naar zee wil trekken om te gaan paaien worden ze schier. Een goede schieraaluittrek kan dus alleen plaatsvinden wanneer er genoeg rode aal is.
Volgens de brief van de minister is de laatste drie jaar de aalstand in de Benedenrivieren bijna gehalveerd. Uit de PODD-vangsten bij Alphen en Maurik blijkt dat het schieraalaanbod in dezelfde periode echter (fors) is toegenomen. Hoe kan de geschatte ontwikkeling van de aalstand in de Benedenrivieren zo erg verschillen van de waargenomen ontwikkeling in het schieraalaanbod op dezelfde rivieren?
Is deze discrepantie tussen verschillende monitoringstechnieken uniek voor de rivieren? Of weerspiegelt dit een vaker voorkomend probleem? In het licht van verantwoord aalbeheer lijkt het mij goed dat we praktijkgegevens (daar waar beschikbaar) en de gegevens uit schattingen en modellen, naast elkaar leggen en evalueren. Met een vollediger beeld van de situatie kunnen beter maatregelen genomen worden die optimaal zijn voor de ontwikkeling van de palingstand.
Magnus van der Meer,
magnusvandermeer@gmail.com
