Een nieuw begin
MENALDUM – Sarah Verroen moest eind vorig jaar afscheid nemen als beleidsmedewerker van VisNed. Zij is en blijft voorzitter van vissersvereniging Hulp en Nood. Vanuit haar eigen Adviesbureau Fish & Farm (www.fish-and-farm.nl) doet ze zelfstandig opdrachten voor onder andere het ministerie van LNV/Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (ondersteuning en advisering bij uitvoering van de Innovatieagenda en Kottervisie, medewerkers wegwijs maken in de visserijwereld) en ondersteunt ze visserijorganisaties waar nodig bij hun deelname aan het Noordzeeoverleg. Ook zijn er educatieve projecten op de planning. Verroen spoort aan tot zelfreflectie, verandering en in beweging komen, zodat het weer leuk wordt in de sector.
,,De afgelopen periode gaat geen van de VisNed-betrokkenen in de koude kleren zitten. Hoewel de koepel VisNed per 1 januari uiteengevallen is lopen de dossiers door, zoals in niet mis te verstane woorden aangegeven door Pim Visser vorige week in Visserijnieuws. Maar alles wat gebeurt heeft een oorzaak en de kunst is om te leren van het verleden. Dat kan alleen door kritische reflectie toe te passen en toe te staan.
Vol beloftes
Op 18 januari 2013 stond er een groot artikel in Visserijnieuws over de stap die ik destijds maakte van WUR en het Van Hall Instituut naar zelfstandig adviseur. ‘Visserij te leuk om afscheid van te nemen’, kopte het artikel. Bijna 10 jaar later ben ik weer als zelfstandige aan de slag, zeker ouder en hopelijk ook wijzer. Ik heb vaak teruggedacht aan die kop en of die tien jaar later nog van toepassing is.
Mijn kennismaking met de visserij was in de tijd van het Visserij Innovatie Platform (VIP) en de sector was in mijn beleving een sector in beweging, met enthousiaste mensen als Klaas Jelle Koffeman, Frans Veenstra en Frans Vroegop. Er was nog een Productschap Vis, de MDV-vloot was nog slechts een idee op één A4tje, de puls zat vol beloftes en ik zag het als mijn roeping om jonge mensen zoals ik te stimuleren om deel te nemen aan de bestuurstafels met het Jongerennetwerk Visserij. Ik werd toen al gewaarschuwd dat de grootste bedreiging voor verandering van binnenuit kwam. Maar lachte dat (naïef als ik was) toen weg.
Onlangs heb ik de stapel VIP-boekjes er nog bij gepakt. Tijdens het bladeren bleek dat de thema’s ruim tien jaar later veelal hetzelfde zijn. Als je echter ziet welke talenten, creatieve mensen en persoonlijkheden de afgelopen jaren de sector uit zijn gegaan, dan moet je je afvragen: waarom? Wetend dat al die mensen hart voor de zaak hadden.
Steeds vrouwelijker
Een verandering waar ik de visserijsector niet in mee zie gaan, is dat de Nederlandse samenleving steeds vrouwelijker wordt, zogeheten feminiene waarden worden almaar belangrijker. Hier wordt ook onderzoek naar gedaan en je ziet het in de maatschappij terugkomen: de ‘praatcultuur’ als tegenhanger van ‘doe-cultuur’. Iedereen is gelijk (zelfs genderneutraliteit raakt ingeburgerd), de zoektocht naar ‘balans’ is belangrijk en er is veel oog voor toekomstige generaties vanuit milieu- en duurzaamheidsperspectief. Ook trekken we in Nederland geen harde grenzen: wat je ook doet, blijf polderen.
Dit staat grotendeels haaks op hoe de visserijsector hoofdzakelijk opereert. Een sector met een hele mannelijke cultuur: niet praten maar doen, harde grenzen trekken, hiërarchisch en wat telt is het halen van doelen en niet zozeer het proces om er te komen. Beide benaderingen zijn even goed, maar ze verschillen wel sterk van elkaar.
Kloof
In mijn beleving ontstaat er mede daardoor ongemerkt een kloof tussen de visserijsector en de politieke realiteit waar ze mee te maken heeft. Oud-minister Carola Schouten benadrukte bij haar afscheid deze week het belang van in gesprek blijven. Henk Staghouwer, de nieuwe minister van LNV, stelt op Twitter als onderdeel van zijn missie om ‘balans te herstellen’. De NOS berichtte in haar introductie van de nieuwe minister Christianne van der Wal voor Stikstof en Natuur dat ze ooit aangegeven had dat ‘het biertje na de vergadering net zo belangrijk is als de vergadering zelf’, illustrerend voor het feit dat niet alleen het doel telt maar ook het proces en de omgang.
In een speelveld waarin proces, balans en polderen de basis is, spreek je als visserij letterlijk een andere taal dan de partijen waar je niet omheen kan. De resultaten van de afgelopen jaren, die met name bestaan uit schadebeperking, zouden moeten leiden tot reflectie op de aanpak van de belangenbehartiging.
Het moet wel anders
Het uiteenvallen van VisNed is een kans voor verandering. Maar dan moet het wel anders. Zo lang bestuurders koersen op behoud van wat er ooit was en niet op behoud van wat behouden kan worden in de realiteit waarmee we te maken hebben, ben ik bang dat er telkens weer een stukje sector afgeknabbeld zal worden.
Terug naar 2013 en een sector die te leuk was om afscheid van te nemen. Is de sector in 2022 nog leuk? Het voelt in dit stadium eigenlijk niet eens meer gepast om het over ‘leuk’ te hebben. Is het naïef om ondanks alles hoop te houden, of is hoop juist hetgeen wat de weg plaveit voor een betere toekomst? Dit is niet slechts een mijmering in de momenten tussen eindeloze video-overleggen in, maar een belangrijke bestuurlijke afweging.
Afstand
Je mag als bestuurder niet enkel hopen op verandering, zonder zelf te veranderen. Veel slimme, creatieve en betrokken mensen die de situatie niet konden veranderen hebben de afgelopen jaren ervoor gekozen afstand te nemen of zijn op afstand gezet. Mijn oproep is om juist de mensen die iets willen veranderen te laten zitten, en zelf afstand te nemen als je niet meer in staat bent om te veranderen.
Ik heb bij VisNed vanaf dag één van Pim Visser en Geert Meun de kans gekregen om te groeien en te leren. Om overal vraagtekens bij te stellen en om mezelf, op basis van vertrouwen en vrijheid, te ontwikkelen. Ik voelde me thuis bij zowel de teamleden als het bestuur, hoewel mijn vragen soms werden begroet met gefronste wenkbrauwen. Maar er was altijd een open gesprek. Dat is het grootste goed wat er is, juist nu. Een open gesprek over hoe het gaat en hoe het anders kan. Ook al is dat wellicht een tikkeltje vrouwelijk in een mannenwereld.
Speelveld
Met een opengebroken speelveld, een nieuwe minister (twee zelfs) en aan alle kanten beweging, lijkt het me een goede ambitie om in de huidige turbulente werkelijkheid concrete doelen te stellen. Maar naast het halen van de doelen moet er ook voor gezorgd worden dat het weer leuk wordt, al dan niet met een biertje na de vergadering.’’
Sarah Verroen