De laatste weken van het jaar 2021, de weken 51 en 52, zijn geen gebroken weken, dus er kan nog volop gevist worden. Het weer is prachtig, de garnalenprijzen zijn stijgende en de vangsten zijn nog van dien aard dat een visreis best rendabel kan zijn.
Borkumer Stenen
We vertrekken maandagmorgen 20 december dan ook om 00.01 uur richting zee en koersen, na het passeren van de uiterton van het Westgat, noordoost-in, richting de Borkumer Stenen. Hier liggen we de laatste weken steeds te vissen. Soms wat oostelijker, dan weer wat noordwestelijker in de scheepvaartroute, in een geutje of rond het windpark bij het Rifgat.
Het schip, de tuigen en de netten krijgen wel wat te verduren van het vissen in zulk steenachtig gebied. Alles schudt en trilt als de klossen en de onderpees door middel van de stenenvanger over de stenen worden getild, en soms hoor je een doffe dreun van een joekel van een veldkei tegen de visbuis of een slof. Af en toe zijn de keien zelfs zo groot dat een tuig kan blijven haken, zodat het schip blijft liggen. In zo’n geval is het tijd om snel te halen en te zorgen dat de netten zonder brokken boven komen. Het is op zo’n moment altijd opletten dat je als schipper en bemanning de juiste handelingen verricht, zodat de visreis weer snel kan worden hervat. Het kan soms maar zo zijn dat de tuigen en netten na het passeren van de dikste stenen zonder schade boven komen, terwijl op een ander moment een ‘klein rukje’ een compleet net aan flarden doet gaan.
Een klein, scherp stukje container doet soms meer schade dan de dikste zwerfkei. En schade aan de netten probeer je als visserman te voorkomen, want schade betekent extra werk. Werk waar je niet op zit te wachten. Dit is ook een reden waarom wij wrakken, ankers, stenen en allerlei andere troep op de zeebodem die we graag willen mijden, noteren in de zeekaarten en doorgeven aan onze collega’s.
Bodemgesteldheid
Mede door jarenlange ervaring, vaak van generatie op generatie, is er binnen de visserijgemeenschap veel kennis wat betreft bodemgesteldheid van de zee. Deze kennis kwam goed van pas bij het visserijvoorstel voor wijziging van het voorgestelde gesloten gebied binnen de Borkumer Stenen in het kader van het Noordzeeakkoord (NZA). Durk van Tuinen en Ben Scholten van de Nederlandse Vissersbond hadden het initiatief genomen om samen met een aantal betrokken vissers (ZK 14, ZK 5, ZK 37, WL 39 en WR 126) een alternatief voorstel te doen, waarbij de zuidelijke grens wat meer noord in kon worden gelegd, terwijl er westelijk meer ruimte kwam voor gebiedssluiting, met inachtneming van oppervlakte en natuurvoorwaarden. Een voorstel vanuit de visserij was begin december voorgelegd aan de werkgroep Noordzeeoverleg, en werd akkoord bevonden door bijna alle stakeholders binnen deze werkgroep, behalve het WNF en Stichting De Noordzee. Deze twee groeperingen waren kritisch en hadden nog wat vragen wat betreft dynamiek en biodiversiteit in het door de vissers aangewezen gebied.
Maarten Drijver, die namens de visserij was aangeschoven aan het NZO, vertelde mij half december dat het nog geen gelopen race was dat het visserijvoorstel op 22 december zou worden aangenomen in het Noordzeeoverleg.
Omdat het voor mij niet duidelijk was wat de bezwaren waren van de genoemde ngo’s, heb ik tijdens een van m’n wachtjes maandagmiddag 20 december contact gezocht met iemand van de Stichting De Noordzee die bij het proces ‘Borkumer Stenen’ betrokken was. Tijdens dit contact heb ik het visserijvoorstel verduidelijkt, de kennis van de vissers over de bodemgesteldheid verklaard en iets van de biodiversiteit in het gebied verteld.
Al met al leerzaam voor diegene aan de andere kant van de lijn, maar voor mij ook leerzaam omdat ik een inkijkje kreeg in de manier van denken binnen een ‘groene’ organisatie. Een heel andere manier van denken en redeneren als dat wij gewend zijn. Of mijn telefoontje geholpen heeft weet ik niet, maar uiteindelijk heeft de gezamenlijke inzet van Maarten Drijver, NVB, de vissers van Lauwersoog, Han Lindeboom en Marnix van Stralen geleid tot een voor de visserij acceptabel resultaat wat betreft de Borkumer Stenen.
Kerstgarnalen
In een mail van Visafslag Lauwersoog werd aangegeven dat er in week 51 uiterlijk tot donderdag 12.00 uur gelost kon worden. In de nacht van woensdag op donderdag gaan we iets westelijker in een geutje dat tot in de Verkeersscheidingszone loopt. In deze drukke scheepvaartroute richting Bremen en Hamburg is het zaak oren en ogen extra open te hebben, kanaal 16 bij en AIS aan, zodat de communicatie met passerende schepen vlotjes kan verlopen. Vooral het door meneer Koffeman geleerde nautisch Engels en de lessen ‘goed zeemanschap’ van Jelle Visser komen hier goed van pas, zodat we donderdagochtend veilig en wel en ook nog mooi op tijd voor de afslag liggen om te lossen.
Een dikke 1.300 kilo voor Solt en Heiploeg en daarnaast nog wat ‘Kerstgarnalen’ voor familie, vrienden en kennissen, die worden bezorgd door m’n jongste zoon Harm in z’n Soltauto. Harm, die sinds een halfjaar bij Solt in dienst is als verkoper, heeft gezorgd dat Soltgarnalen niet alleen lokaal en bij de Hanos en Jan van As liggen, maar sinds kort ook bij menig visboer te verkrijgen zijn. Distributie gebeurt via vishandel Spijkerman te Lauwersoog en vishandel Koelewijn te Spakenburg.
Laatste reis
Na een gezellig Kerstweekend met alle kinderen en kleinkinderen, maken Alfred en ik ons op voor de (voorlopig?) laatste visreis van het schip met brandmerk 285-V-ALKM-1946, beter bekend als ZK 37 ‘Aldert van Thijs’. We hebben afgesproken dat we na de middag aan boord zullen zijn, zodat we voordat het donker wordt de tuigen kunnen laten zakken. Als we aan boord komen blijkt dat er wat problemen zijn met de boordspanning van 24 volt en de computer en het beeldscherm van de plotter. Lucas Buikema van Alphatron is na een telefoontje snel ter plaatse en hij weet het snel op te lossen, zodat we met een kleine vertraging naar zee gaan.
Het is rustig, er zijn maar weinig kotters op zee, terwijl alle handelaren hebben aangegeven dat er in de laatste week van het jaar nog garnalen kunnen worden aangevoerd. Tijdens het uitstomen spreek ik even met Johan Rispens van de ZK 18, die al een trek uit heeft bij de boorplatforms van Ameland. Een kleine 40 kilo, zegt Johan, en tijdens ons gesprek blijkt dat we eigenlijk hetzelfde denken: kans op wat ‘afzakkers’ na het kleine wintertje van de Kerst. De ZK 18 vist west-in richting het Bornrif, wij gaan oost-in richting het windpark van het Rifgat. Met de donker zetten we uit en na een uur of twee halen we voor ongeveer 60 kilo. We hadden wat meer verwacht en proberen een ander bestekje, maar het blijft wat schrapen.
Tijdens de ochtendschemertrek vangen we een zeesterretje, dat er uitziet als de ‘Ster van Bethlehem’: vier korte pootjes en aan de onderzijde een lange. Ik laat de ster aan Alfred zien en leg het dier op de kaartentafel. De staart van de ster wijst naar het Hubertgat en net als de ‘Wijzen uit het Oosten’ laten ook wij ons leiden door een ster en stomen na het halen zuid-in. Op de zuidwal van de Hubert zetten we uit en na een anderhalf uur halen we weer. De staarten blijken goed gevuld en na het losknopen van de staartbanden stromen de opvangbakken aan zowel stuur- als bakboordzijde vol met vrijwel alleen maar garnalen. Jammer genoeg zijn het geen jumbo’s, maar na het zeven en koken gaat er toch een dikke 300 kilo het ruim in.
We doen nog een trek van een anderhalf uur en nu is het 100 kilo minder dan de trek er voor. Na nog een trek voor weer minder gaan we naar de noordwal. Hier is de box beduidend minder, maar de garnalen zijn veel dikker, zodat er uiteindelijk toch nog 60 kilo over blijft.
Na een nacht in de stenen proberen we het de volgende dag nog een keer in de Hubert. De eerste trek is wel goed, maar al snel neemt de vangst af. Boven het Vibeg richting Rottum is het niet veel beter en we besluiten over de eb west-in te vissen richting het Westgat. Uiteindelijk moeten we donderdag 30 december rond een uur of 10.00 binnen zijn, wat ook nog lukt ook.
Het afslagpersoneel staat al klaar op de kant en binnen no time zijn de garnalen gelost en gezeefd. Een dikke 2.300 kilo voor 4,57 euro gemiddeld. Een mooie afsluiter van het jaar 2021 en ook voor het schip waar ik twintig jaar mee gevaren en gevist heb en waar ik veel goede en ook enkele minder goede dingen mee heb beleefd. M’n vrouw Foske, zoon Alfred en oom Harm vragen me allemaal hoe ik me voel na deze reis. Ik kijk verwonderd en zeg: ,,Hoe zo? Net als anders.’’ We liggen inmiddels naast de ‘nieuwe’ ZK 37 en wijs daar naar. ,,Vooruit kijken en niet achterom. We slaan een nieuwe bladzijde om en gaan vol vertrouwen in de toekomst met de nieuwe ZK 37.’’
Minister Staghouwer
Vertrouwen heb ik ook in onze nieuwe minister van LNV, Henk Staghouwer. Deze Groninger slaat ook een nieuwe bladzijde om en gaat voor het ongewisse. Op Oudejaarsdag heb ik hem een appje gestuurd en hem geluk gewenst met de benoeming, waarbij ik hem heb geadviseerd om z'n eigen koers te blijven varen en niet verstrikt te raken in de Haagse slangenkuil. Het siert Staghouwer dat hij gelijk reageert en antwoord geeft, maar of dat zo blijft is afwachten natuurlijk. Net als alle ministers zullen we hem beoordelen op z'n daden.
Dat hij Henk heet en Groninger is, zegt natuurlijk niks. We hebben zo iemand al eens eerder gehad en dat was een groot fiasco. Henk Bleker chanteerde de visserij door te dreigen met het niet verstrekken van een NB-wetvergunning als Vibeg niet werd getekend. Zoiets verwacht ik niet van Staghouwer. Hij kan zichzelf gauw bewijzen bij de ratificatie van de gesloten gebieden binnen het Noordzeeoverleg. Afgesproken is dat de wijzigingen binnen Vibeg, het zogenaamde Vibeg 2.0, dan ook in werking zullen treden en er door de verplaatsing van gesloten gebieden misschien weer een zonnestraaltje gaat schijnen voor de garnalenvissers in de Noordzeekustzone.
En dat zonnestraaltje wens ik ook alle andere collega’s toe. Niet meer achterom kijken, maar vol vertrouwen richting de toekomst, wat er ook op ons af komt.
Veul hail en zegen voor een nieuw en vruchtbaar jaar 2022!!
Henk Buitjes, ZK 37
