Visserijwaarnemers op de boomkorsurvey:
Een waardevolle samenwerking
tussen onderzoekers en vissers
IJMUIDEN - Nederlandse kottervissers, wetenschappers en natuurbeschermingsorganisaties werken in onderzoeksprojecten samen aan duurzaam visserijbeheer met de focus om selectiever te vissen en verbetering van bestandsschattingen. Veel van deze projecten worden gefinancierd vanuit het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij. Over deze onderzoekssamenwerking publiceren de projectpartners in een eigen column in Visserijnieuws. Deze keer gaan Ingeborg de Boois en Nathalie Steins in op de waardevolle samenwerking met de vissers tijdens de jaarlijkse boomkorsurvey. Hierover publiceerden zij eerder dit jaar een wetenschappelijk artikel.
Jaarlijks vindt in augustus-september de boomkorsurvey (BTS) plaats. Dit jaar zijn in alle weken weer vissers mee geweest als waarnemer, na een pauze in 2020 vanwege de coronamaatregelen.
Het doel van de survey is ten eerste om gegevens over commerciële platvissoorten te verzamelen zodat die in de bestandsmodellen gebruikt kunnen worden. Ten tweede geeft de survey een beeld van het overige bodemleven: vis, krabben, zeesterren, en dergelijke. We doen dat door jaarlijks hetzelfde gebied te dekken, met evenveel inspanning, op een standaard manier. Op die manier kunnen we de gegevens van de verschillende jaren goed vergelijken. We zijn dus niet zozeer op zoek naar de precieze hoeveelheid vis in een jaar, maar naar de verschillen tussen jaren. Dat betekent dat we aan boord protocollen gebruiken om de vangst te verwerken.
Vijftien jaar geleden waren er veel vragen vanuit de visserijsector wat we precies deden aan boord tijdens die survey. Sinds 2007 gaan er daarom waarnemers uit de visserij mee met de BTS aan boord van het onderzoeksvaartuig ‘Tridens’.
Wetenschappelijke
publicatie
Wij vertellen onze collega-onderzoekers in het buitenland vaak hoe waardevol deze samenwerking is, en dit levert dan altijd heel veel vragen op. Omdat het internationaal bijzonder is dat er waarnemers uit de visserij mee gaan op wetenschappelijke surveys, en om ons verhaal eenduidig te delen, hebben we hierover afgelopen jaar een wetenschappelijke publicatie geschreven. Hierin beschrijven we hoe de samenwerking in zijn werk gaat, wat de waarde is van waarnemers uit het bedrijfsleven aan boord van een onderzoeksschip en wat de uitdagingen zijn.
Daarnaast gaan we op basis van de artikelen in Visserijnieuws die na afloop van de survey zijn verschenen, in op de verandering in beleving van de survey vanuit de kant van de visserij. Tot slot geven we handreikingen aan onze (internationale) collega’s over hoe zij een soortgelijke samenwerking vorm zouden kunnen geven. Hieronder volgt een korte samenvatting van de belangrijkste bevindingen uit de publicatie.
Inbreng waarnemers
De vissers die als waarnemers meegaan hebben toegang tot alle stappen in de BTS, zoals het selecteren van vislocaties, het sorteren van de vangst en het registreren van gegevens. Vooral in de eerste jaren dat ze meegingen waren er veel kritische opmerkingen op de opzet en de uitvoering van de survey. We verzamelden alle inbreng van de vissers, en waar mogelijk zijn hun suggesties voor verbeteringen verwerkt.
Zo werden de protocollen rond het vissen met harde wind aangepast, inclusief op de Dogger Bank voor noordwestelijke wind. Ook werden drie extra surveystations (monsterpunten) toegevoegd. Andere belangrijke aanpassingen waren dat het optuigen voortaan in aanwezigheid van een visser gebeurt en dat ook de opslag en onderhoud van de surveynetten bij Rederij De Boer uit Urk plaatsvindt.
Sommige voorstellen vanuit de vissers konden we niet meenemen; bijvoorbeeld aanpassingen van het vistuig en de vaarsnelheid. Deze aanpassingen zouden namelijk de opzet van de survey zo aantasten dat de tijdsreeks onderbroken zou worden. Dat is niet wenselijk voor de bestandsschattingen.
Verandering in
beeldvorming bij
de waarnemers
Ieder jaar publiceert Visserijnieuws interviews met de vissers die als waarnemer meegingen. Hiermee krijg je per jaar een beeld hoe de waarnemers tegen de surveys aankijken. Voor onze wetenschappelijke publicatie analyseerden we alle Visserijnieuws interviews. Hieruit zie je dat het beeld van de vissers gaandeweg de jaren verandert. De aard van de discussies veranderde; ze werden constructief.
De eerste jaren (2007-2008) kenmerken zich door veel kritiek. Het gaat dan vooral om de visnamigheid van het tuig, de vaarsnelheid en de visgebieden. Het betrekken van Rederij De Boer blijkt een goede zet. Het vertrouwen van de vissers in de ophanging van het tuig neemt toe, ook al is het niet het tuig dat ze zelf zouden gebruiken. Hoewel het survey-tuig in alle jaren ‘een pijnpunt’ blijft, veranderde de toon van de kritiek op het tuig. Bij de waarnemers nam het begrip toe dat de onderzoekers ieder jaar hetzelfde standaardtuig moeten gebruiken om een goede vergelijking van de vangsten te kunnen doen.
Een belangrijk punt wat rond de vangbaarheid ook speelt, zijn de resultaten van de bedrijfssurvey schol en tong (2011-2015). De bedrijfssurvey bevestigde dat je met een commercieel vistuig op een kotter per trek meer schol en tong vangt dan de BTS. Maar in een survey gaat het niet om zoveel kilo’s maar over verschillen in vangsten tussen jaren. De resultaten uit de bedrijfssurvey gaven vergelijkbare jaarlijkse verschillen als de gegevens van de ‘Tridens’. Hiermee werd voor de sector duidelijk dat de BTS goede survey-gegevens opleverde, en dat het niet nodig is om daarnaast ook een bedrijfssurvey te hebben.
De waarnemers zijn in alle jaren zeer positief over de samenwerking met de onderzoekers en de bemanning van de ‘Tridens’. Veel van hen geven aan dat ze veel geleerd hebben, en dat hun beeld is bijgesteld; een waarnemer noemde dat je moest leren omdenken: ‘je moet leren denken als een bioloog en niet als een visserman’. Bijna iedereen die de eerste keer meegaat, is ook verbaasd dat echt de hele vangst wordt doorgemeten.
Waarde van de
samenwerking
Het vertrouwen van de visserij in de BTS, de resultaten en de onderzoekers is toegenomen sinds er waarnemers uit de visserij meegaan, en kritische opmerkingen op de survey waar mogelijk zijn verwerkt. Het meenemen van vissers aan boord van de BTS levert ook veel op voor de onderzoekers. Door de gesprekken met de vissers aan boord, krijgen ze een veel beter begrip van het belang van het onderzoek voor de broodwinning van de vissers. De waarnemers geven de onderzoekers ook veel inspiratie om steeds ook zelf kritisch te blijven op de survey, de opzet en doelstellingen.
Navolging in
andere landen
Omdat de samenwerking op de BTS zo waardevol is gebleken, willen we collega-onderzoekers uit andere landen ook aanmoedigen om vissers als waarnemers mee te nemen.
Om die reden geven we in onze publicatie een aantal handreikingen voor collega-onderzoekers. Dit doen we in de vorm van vijf uitgangspunten:
1. Durf te delen (onder andere informatie, toegang tot het onderzoeksschip en de relevante ruimtes, ervaringen en inzichten);
2. Wees helder (onder andere rollen en verantwoordelijkheden, verschillen tussen onderzoek en visserij, welke 3. elementen van de survey zijn onveranderbaar, hoe ga je om met opmerkingen van de waarnemers);
3. Wees flexibel (onder andere durf een keertje af te wijken om iets uit te proberen en blijf je protocollen evalueren);
4. Wees geduldig (onder andere steeds opnieuw uit moeten leggen van procedures en protocollen);
5. Wees dankbaar.
De eerste vier zijn tot stand gekomen door terug te kijken op onze ervaringen in de afgelopen jaren.
De vijfde hebben we heel bewust toegevoegd aan de uitgangspunten. Het is simpelweg fijn wanneer vissers interesse hebben in het werk en ook de passie voor de zee en de fascinatie voor het zeeleven delen en daar tijd en energie in willen investeren. Het is ook makkelijk om dat in de waan van de dag en de hectiek van het werk te vergeten of niet te benoemen.
We hopen dat de publicatie zal leiden tot navolging in andere landen, want daar ervaart men deze opzet vaak nog als ‘spannend’. Van een aantal collega’s hebben we alvast hele positieve reacties gehad. Zo is het artikel besproken in het surveyteam van onze collega’s van NOAA in de Verenigde Staten.
Dankwoord
We bedanken alle vissers die sinds 2007 een of meerdere keren als waarnemers zijn mee geweest, en VisNed en Vissersbond voor het organiseren.
We hebben onze publicatie opgedragen aan wijlen Willem de Boer (UK104, Rederij De Boer) en wijlen Wim van Densen (RIVO/IMARES), grondleggers van de huidige samenwerking tussen visserij en onderzoek. Zonder hun inzet hadden wij onze publicatie niet kunnen schrijven, en zou het vertrouwen in de BTS bij de sector er mogelijk heel anders hebben uitgezien.
Meer informatie:
Ingeborg de Boois (BTS): ingeborg.deboois@wur.nl
Nathalie Steins (onderzoekssamenwerking algemeen): nathalie.steins@wur.nl
Download de wetenschappelijke publicatie:
https://doi.org/10.1093/icesjms/fsab079
Blog vanaf de BTS:
beamtrawlsurvey.blogspot.com
