Palingdebat zonder palingsector
Moet de palingvisser een ranger worden?
UTRECHT – De eigen standaard van de palingsector voldoet in de ogen van Good Fish niet, en de palingsector gaat niet in op het aanbod van Good Fish om samen een verbetertraject in te gaan. Vorige week donderdag werd in de Bibliotheek in Utrecht gedebatteerd over de toekomst van paling. Met Annemarie van Gaal als dagvoorzitter, met op de achtergrond het nieuwe ICES-advies voor een volledig vangstverbod, maar zonder de palingsector.
Dat Good Fish en de palingsector lijnrecht tegenover elkaar staan is geen geheim. De bekende ondernemer en tv-persoonlijkheid Annemarie van Gaal heeft in 2020 namens Good Fish gesprekken met de palingsector gevoerd om te kijken of beide partijen elkaar toch kunnen vinden. Die gesprekken zijn dit jaar niet voortgezet.
De door Good Fish belegde bijeenkomst ‘De toekomst van paling’ vorige week woensdag in Utrecht was bedoeld om een doorbraak te forceren. Welke voorwaarden stellen milieuorganisaties aan duurzame palingvisserij en –verkoop en wat is het antwoord van de palingsector en de retail hierop? Maar wat een uitgestoken hand aan de sector moest worden en een debat met ngo’s, sector, retail en politiek om ‘met elkaar tot een mooie toekomst te komen’, werd een bijeenkomst in beperkte kring, met vooral ngo’s, een vertegenwoordiger van de NVWA en van WMR, visserijconsultant Christien Absil en enkele media. De in DUPAN verenigde palingsector (vissers, kwekers en handel) bedankte voor het debat.
Daar kwam bij dat de visserijwetenschappers van ICES enkele dagen voor het debat met een palingadvies kwamen dat er niet om liegt: niet alleen alle beroeps- en sportvisserij op aal moet naar nul gebracht worden, maar ook de visserij op glasaal ten behoeve van kwekerijen en uitzetten. ICES twijfelt aan het netto voordeel van uitzetten voor het aalbestand. Alleen voor paling over de dijk kan ICES nog enige sympathie opbrengen.
Standaard
De kritiek van Good Fish richt zich voor een groot deel op het eigen keurmerk van de palingsector, de standaard van de Sustainable Eel Groep (SEG), wat Good Fish ziet als een slager die z’n eigen vlees keurt. ,,Het financieringsmodel achter de standaard is nu ondoorzichtig, evenals de besluitvorming, waardoor belangenverstrengeling een kans heeft. Zonder good governance stelt een keurmerk niet veel voor en is het weggegooid geld om hier extra voor te betalen of als voorwaarde op te nemen als inkoopcriteria voor glasaal en voor de consumptie van paling.’’
Omdat DUPAN een jaar geleden heeft aangegeven dat de Sustainable Eel Standard in twee jaar ISEAL geaccrediteerd kan worden biedt Good Fish een helpende hand aan om de sector gedurende een jaar te begeleiden in dat proces. Daarvoor is het onder meer wel nodig dat Good Fish toetreedt tot het bestuur van de SEG en dat er ook een standaard komt voor de visserij op (schier)aal. ,,Want een standaard voor alleen glasaalvisserij, handel en kweek is niet voldoende om de paling te beschermen.’’
Good Fish is verbaasd dat DUPAN deze helpende hand niet accepteert. ,,Als de palingsector een keurmerk heeft dat voldoet aan de standaard van ISEAL (een keurmerk voor keurmerken), dan zal Good Fish een (beperkte) verkoop kunnen steunen en stoppen met het luiden van de alarmbel.’’
Zorgelijk
De palingsector gaat dus niet op het aanbod in. Wat vinden de milieuorganisaties ervan? Palingspecialist en Vis-teamleider Martijn Schiphouwer van RAVON, Nathalie Houtman van het WNF en Jeroen van Wichel van het Vlaamse INBO konden het niet mooier maken dan het is. Integendeel. Het WNF wil van de paling een panda-achtige icoonsoort maken, acht de kans groot dat paling uitsterft en vindt op dit moment een duurzame visserij niet mogelijk, los van wel of geen keurmerk.
RAVON wil eerst herstel voordat er sprake kan zijn van een keurmerk. Uiteraard wordt gewezen op de talloze barrières voor de trekvis paling. Van de Nederlandse wateren is volgens RAVON 40 procent niet toegankelijk voor intrek en gesloten voor uittrek, en de gemiddelde vispassage laat slechts 25 procent van de vis door. Twijfel is er ook of Franse glasaal na uitzet in Nederland de juiste route naar de Sargassozee wel weet te vinden en ook of de paling van de grote rivieren door het hoge gehalte aan gifstoffen zich wel goed kan voortplanten. ,,Het voorzorgsbeginsel dat ICES toepast is verstandig’’, aldus Schiphouwer. De situatie op het IJsselmeer, door het openen van de sluizen, geeft volgens hem toch enige hoop. ,,Een quoteringsregeling op het IJsselmeer zou een goede stap zijn.’’
De situatie in België is zeer zorgelijk. Palingvisserij is er niet in België, vooral vanwege de hoge concentraties opgehoopte gifstoffen in het palingvet. Het INBO stelt dat minder dan 5 procent van de Belgische paling de Noordzee bereikt. Van Wichel ziet het slechten van de talrijke barrières voor de paling als eerste oplossing, met als prachtig voorbeeld volgens hem het op een kier zetten van de Haringvlietdam.
Gemalen
ICES is naar eigen zeggen niet in staat om de impact van de palingsterfte door menselijk toedoen anders dan visserij op de reproductiecapaciteit te kwantificeren. Gezien de staat van het aalbestand adviseert ICES wel om ook de sterfte door bijvoorbeeld pompen, gemalen, centrales en vervuiling naar nul te brengen. Makkelijk gezegd dan gedaan. Ook Good Fish worstelt daarmee.
Zouden vissers (meer) ingezet kunnen worden bij het slechten van migratieproblemen? De palingvisser zou dan een soort ranger worden, met de financiering daarvan door palingverkoop, die ingebed wordt in een duurzaam en algemeen keurmerk. Ook kwam de suggestie om de 375.000 euro die nu elk jaar wordt besteed aan uitzet te besteden aan verbeterprogramma’s, uitgevoerd door de vissers.
Good Fish wil naar eigen zeggen proactief blijven meedenken en naar de lange termijn blijven kijken. Een uitnodiging vanuit de zaal om in Harderwijk te komen praten kwam van Kees Versteeg, beheerder van de vloot van Foppen Visserij BV. Een datum is inmiddels geprikt.
De bijeenkomst is gefilmd en een impressie van wat er gezegd wordt door de verschillende partijen zal binnenkort online beschikbaar zijn.
Geen spijt
DUPAN-voorzitter Alex Koelewijn heeft er geen spijt van dat de sector niet bij het palingdebat aanwezig is geweest. ,,Wij willen best praten, maar niet met publiek erbij om de palingsector even voor het blok te zetten.’’ Ook zet hij vraagtekens bij de rol van de door Good Fish ingehuurde ‘mediator’ Annemarie van Gaal.
Koelewijn wil eerst dat Good Fish accepteert dat paling gegeten wordt 'in plaats van het advies om geen paling te eten rond te toeteren'. ,,Dat advies zorgt er voor dat een volledig legaal gevangen product op een aantal plaatsen niet verkocht mag worden. Dat is op zich al verder onderzoek waard.’’
De palingvoorman heeft sowieso z’n twijfels over de legitimiteit van Good Fish. ,,Wat is het meer dan een niet transparante organisatie waar veel geld verdiend wordt met een zelfverzonnen visgidsje?. Ze hebben de mond vol over ’good governance’ en transparantie terwijl ze dat zelf niet hebben. Good Fish probeert bovendien de internationale samenwerking die de Europese palingsector met de SEG heeft in de wielen rijden.’’
De SEG bestaat uit natuurbeschermers, wetenschappers en de palingsector en is sinds 2019 ‘community member' van ISEAL. Koelewijn: ,,ISEAL ondersteunt ambitieuze duurzaamheidssystemen en hun partners om de meest dringende uitdagingen van de wereld aan te pakken. SEG is op dit moment bezig om de laatste stappen te nemen naar ‘code compliant'.''
De SEG is na de Brexit verhuisd van Londen naar Brussel. Koelewijn is de vertegenwoordiger van de Europese commerciële palingsector in het bestuur, waarvan de Brit Andrew Kerr voorzitter is en waarin onder anderen ook palingonderzoeker Willem Dekker, een commercieel specialist en enkele vertegenwoordigers van Europese natuurorganisaties zitting hebben.
EU-VK
In de bilaterale onderhandelingen tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk over de vele gedeelde visbestanden zal de aal ook aan de orde komen. Gezien het feit dat de aal (in feite over heel Europa) een gedeeld bestand is moet de EU in overleg met het VK over het nieuwe, gewijzigde en met zoveel meer nadruk uitgebrachte 0-advies van ICES.
