Contingentenstelsel op de helling

DEN HAAG/URK – Contingenten die gekoppeld zijn aan het gesaneerde vaartuig vervallen, ter voorbereiding van een herziening van het contingentenstelsel per 1 januari 2025. De sector is compleet overrompeld door deze voorwaarde bij de eind vorige week afgekondigde saneringsregeling. ,,Een clusterbom!’’

De Europese Commissie heeft vorige week eindelijk haar goedkeuring gegeven voor de saneringsregeling visserij. Minister Staghouwer van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft de regeling definitief vastgesteld. Saneringssubsidie kan aangevraagd worden van 1 september 09.00 uur tot en met 30 november 17:00 uur. De aanvragen worden beoordeeld op volgorde van binnenkomst.

Het budget van 155 miljoen euro, betaald uit het Brexit Adjustment Reserve (BAR), is erop gericht om de negatieve gevolgen van de Brexit op te vangen. Vissers die gebruik willen maken van de regeling moeten ook kunnen aantonen dat zij consequenties ervaren van het verlies van quotum door de Brexit. Voor de berekening van het subsidiebedrag wordt gekeken naar het bruto tonnage (BT) van het vaartuig zoals dat op 25 juli 2022 in het register van vissersvaartuigen staat.

Op het eerder gecommuniceerde enorme bedrag van 155 miljoen is door de sector steeds met verbazing gereageerd. Nu is duidelijk waarom het bedrag zo hoog is. Naast de bekende voorwaarden dat het gesaneerde vaartuig wordt gesloopt (voor 1 april 2024) en uitgeschreven uit het Nederlands Register van Vissersvaartuigen worden door LNV verleende visvergunningen en vismachtigingen ingetrokken, mogen deelnemers aan de saneringsregeling tot vijf jaar na ontvangst van de subsidie geen enkel ander vaartuig inschrijven in het visserijregister en de capaciteit van eventueel resterende geregistreerde vissersvaartuigen niet verhogen en, last but not least, vervallen de contingenten die (per 22 juli, 00.00 uur) gekoppeld zijn aan het gesaneerde vaartuig of gereserveerd zijn.

Op slot

In de vele reacties uit het veld en op social media zijn tussen de vele pittige aanvallen op Staghouwer ook genuanceerde en instemmende geluiden te ontwaren, met name van vissers zelf, maar duidelijk is dat de hele sector compleet is overvallen door de nieuwe voorwaarden. ,,Iedereen zit nu met de calculator op schoot’’, is een veelzeggende reactie.

Bij de PO Urk/VisNed is met verbijstering gereageerd op de afgekondigde regeling. Voorzitter Jacob van Urk (UK 158). ,,Ik snap niet dat er over zulke fundamentele zaken niet meer is overlegd met de sector. We hebben er vaak om gevraagd, maar nog geen tipje van de sluier werd er opgelicht. In overleg met de sector opgesteld? Niet dus!’’ Van Urk vindt dat door de voorwaarden alles ‘op slot wordt gegooid’. ,,Waar is het perspectief?’’ ,,Alsof er een clusterbom op de Nederlandse visserijsector is neergekomen’’, laat secretaris Geert Meun van VisNed optekenen.

Voorzitter Johan Nooitgedagt van de Nederlandse Vissersbond beperkt zijn mondelinge reactie vooralsnog tot ‘Bizar!’, maar heeft een zeer uitgebreide vragenlijst opgesteld voor het technisch overleg van de sector met LNV (dat afgelopen woensdag heeft plaatsgevonden). Dat de saneringsregeling nu wordt gekoppeld aan de individuele contingenten ziet de Vissersbond als onbehoorlijk bestuur, en de organisatie behoudt zich het recht voor dit in een later stadium juridisch te laten toetsen.

In de vragenlijst wordt uitleg gevraagd over tal van juridische, technische, financiële en fiscale aspecten van de voorwaarden en van de nieuwe weg die de minister wil inslaan met de contingenten.

Beide visserijbelangenorganisaties maken onderscheid tussen bedrijven die steeds hebben geïnvesteerd in quota enerzijds en ‘opportunistische’ ondernemers die dat niet hebben gedaan anderzijds, en vinden de gelijke behandeling onder de saneringsregeling zeer onrechtvaardig.

Input

Met de door Staghouwer beoogde herziening van het contingentenstelsel zal een eind komen aan een systeem dat al meer dan 40 jaar bestaat en dat ervoor gezorgd heeft dat de Nederlandse kottervloot zich ontwikkeld en gevormd heeft tot wat deze nu is. In een brief aan de Tweede Kamer schetst Staghouwer de weg naar dat nieuwe contingentenstelsel, waarin hij ‘duurzame vissers’ wil belonen met extra vangstmogelijkheden en dat beter toegankelijk moet worden voor nieuwe vissers.

Staghouwer: ,,De eerste stap voor deze herziening zet ik door de contingenten van vissers die deelnemen aan de saneringsregeling te laten vervallen en ten goede te laten komen aan actieve vissers. Hiermee zorg ik ervoor dat de contingenten van vissers die gaan stoppen gedurende de overgangsperiode gratis benut kunnen worden door de vissers die blijven vissen. In 2022 en 2023 worden de contingenten, die vervallen in het kader van de sanering, tijdelijk in beheer geven aan de producentenorganisaties waar de gesaneerde vaartuigen deel van uitmaken. In 2024 zal ik het beheer van de vangstmogelijkheden van dat jaar herverdelen over de producentenorganisaties op basis van de vangsten in 2023.’’

De minister neemt de tijd om het nieuwe stelsel vorm te geven, want dat vergt een analyse van de verschillende mogelijkheden om vangstmogelijkheden te verdelen. ,,Dat kan gezien de zorgvuldigheid waar dit mee gepaard dient te gaan niet van de ene op de andere dag. Daarbij wil ik nadrukkelijk de visserijsector en andere belanghebbenden de mogelijkheid bieden input te leveren voor een nieuw stelsel. Ik streef ernaar dat een nieuw contingentenstelsel in werking kan treden op 1 januari 2025.’’