Minder wordt meer

ZOUTKAMP  - Schipper-eigenaar Johan Rispens (52) van de ZK 18 werd afgelopen jaar als eerste visserman benoemd tot ambassadeur van het Marine Stewardship Council (MSC). De bevlogen Groninger garnalenvisser blijft nuchter, maar voelt als rentmeester van de zee wel een missie.

,,Zijn we een wereldverbeteraar? Helemaal niet! Maar het is eerlijk gezegd wel te gek, zo’n grote vloot zoals dit najaar boven de eilanden viste. Half november werden er op zekere dag 128 geteld van Vlieland tot Rottum, en dan te bedenken dat er ook nog wel enkelen zijn geweest met de AIS uit. En het erge is dat het normaal lijkt te worden, maar dat is het dus niet. We moeten in balans met de natuur vissen. Niemand is er bij gebaat om gekookte garnalen te vangen. Je weet dat ik ook jaag. Dan ga je toch ook niet met tig man op een beestje schieten! We moeten allemaal nadenken over de drie P’s: People, Profit, Planet. Ieder van ons begrijpt het wel als we voor de laatste P platvis gaan invullen. In de zomermaanden zijn niet alleen de garnalen kleiner en schiet je ziftselpercentage omhoog, maar vang je plaatselijk ook heel veel postzegeltjes bij. Bijvoorbeeld voorin in de Hubert. Echt veel, allemaal schollenpuf in die weken. Heus, het zou veel beter zijn als we dan allemaal meer met de handrem erop zouden vissen. Een pas op de plaats, met meer maatwerk zeg maar. In de zomermaanden dus niet meer tot vrijdag vissen. Alle collega’s zullen beamen dat je die laatste nacht eigenlijk niks meer verdient. Ik weet wel: velen willen dit niet horen. We vissen alleen door omdat iedereen het doet. Wat een zegen is het dat we een weekendvisverbod hebben, tenminste als iedereen zich daar ook aan houdt. Zo’n stilligdag verdien je aan het eind van de streep geheid dubbel en dwars terug. Dat is dan ook mijn stelregel: minder wordt vanzelf meer. En niet alleen voor de garnalenvissers dus, ook voor de bokkers en twinriggers op schol. Mijn idee is dat we van noord tot zuid een referentievloot aanwijzen, en bij overmatige vangsten van ziftsel en puf naar binnen komen of die bewuste vangstbestekken tijdelijk mijden. Zodra de vis weer wat gegroeid is loos je die via de zeeflap, als je die gebruikt zoals-ie bedoeld is. Het wordt ook tijd dat we allemaal onze eigen individuele uren krijgen, dan ga je daar ook bewuster en zuiniger mee om. Misschien is dat ook wel een oplossing voor de nieuwe vergunningen in het kader van de Natuurbeschermingswet. We blijven positief.’’

Achttien lentes

Achttien lentes jong was Rispens toen hij voor zichzelf begon. Andere tijden, beseft de  Zoutkamper. En hij beseft ook dat zonder geluk niemand wel vaart. Als knaapje was hij vol van het vissen, en ging hij graag mee met zijn oom Henk op de ZK 46. Hij wist het zeker: ik word ook visserman. Rispens deed de visserijschool in Den Helder en viste toen vaak op de  ZK 8 ‘Bjorn’ van Harry Oortwijn en de ZK 18 van Heine Huisman. Met de visserijpapieren op zak kwam Rispens aan boord van de ZK 21 bij Lammert Groefsema. ,,Op een goede morgen belde Heine naar moeder. Of ik direct kon komen. ‘Je kan het schip kopen, voor 2 ton, en ik ben zelf je bank’, bood Heine aan. Ja, dat overviel me wel, zo’n aanbod. Ik ben toen eerst naar mijn schipper Groefsema gegaan en daarna naar mijn ouders. Vader, die helemaal niet zo driest is, zei: ‘Je moest het maar proberen’. En zo is het gekomen. Mooi hè?’’

De ZK 18 ‘Levenslang’ was een voormalig beurt- en sleepbootje, in 1923 tussen de wereldoorlogen in gebouwd. Rispens heeft de oude meetbrief nog thuis. Hij behield het nummer, maar veranderde de naam bewust in ‘Liberty’. Wat alle vissers willen: vrijheid. Dik tien jaar later werd het vaartuig bij Frans Poepjes ingewisseld voor een Belgische hekkotter, die toen eerst volledig werd gestript en verlengd. De rekstok was niet lang genoeg voor nieuwbouw, iets wat na enkele goede visserijjaren wel werd overwogen.

Van huisuit heeft hij het naar eigen zeggen niet mee gekregen. Maar al heel snel werd Rispens ook bestuurlijk actief. ,,Verrijkend, want daardoor kom je in de gelegenheid om verder te kijken dan je eigen neus lang is. En ook om meer te horen, bijvoorbeeld hoe er door anderen tegen ons als vissers wordt aangekeken. Ook ik zeg volmondig dat wij niks verkeerd doen, maar er zijn er genoeg die dat wel denken en vinden. Affijn, na 26 jaar in het bestuur van Hulp in Nood kreeg ik eervol ontslag. Mijn handicap is dat ik soms te veel wil zeggen in een te korte tijd en dan buiten de lijnen struikel. En niet iedereen waardeert onze mening.’’

Vorige week beurde Rispens 3,88 euro de kilo voor zijn garnalen, inclusief een kwaliteitsbonus van twee dubbeltjes. Een tevreden prijs, bij een vangst van niet meer dan 1 ton garnalen. Maar het jaar 2021 zal er voor Rispens en zijn ZK 18 eentje met ‘de hakken over de sloot’ zijn. ,,Het houdt met een jaarvangst van 40 ton voor ons wel op. De garnalen bleven dieper, die krengen kwamen de stranden niet op. En natuurlijk hadden we allemaal te maken met die rottige bloemetjes.’’

Gelet op de diepgang van zijn kotter kijkt Rispens trouwens ook weer uit naar een vervangend vaartuig. Er is belangstelling voor zijn hekkotter getoond, zeker omdat die onder klasse is gebouwd, en zelf heeft hij in oktober in Urk een kotter bekeken. ,,We wachten af of er beweging in komt. Ik wil er niet meer dan een ton bij moeten leggen.’’

Over de voordelen van MSC is Rispens duidelijk. ,,Zonder dat label liggen er geen garnalen meer in de supermarkt. En zonder retail zijn we nergens. Dat is me op kantoor van Heiploeg wel duidelijk geworden. We willen niet Termunten, Delfzijl en Breskens achterna. Blijven vissen! Dus zaak om bij de les te blijven en zorgen dat onze afslag op Lauwersoog geen caravanstalling wordt.’’

Rispens hoopt dat het MSC-ambassadeurschap helpt bij het uitdragen van zijn boodschap om beheerst te vissen. Echt duurzaam. Voordat hij het aanvaardde vroeg hij wel netjes toestemming aan zijn drie collega’s waarmee hij samen het merk SOLT in de markt zet. Een eerste actie van MSC was een boekwerkje onder de titel ‘Een goed verhaal op je bord’, met het portret van Johan Rispens op de cover.