‘Garnalenvissen zonder luchtje’

ZOUTKAMP/AMSTERDAM – Garnalenvissen zonder luchtje. Dat is de titel van een proefwerkstuk over verduurzaming van de garnalenvisserij, waarmee de Zoutkamper vwo-scholier Ruben Hoekstra (18) nationaal en internationaal in de prijzen is gevallen. Dinsdagmiddag werd aan hem de Onderwijsprijs van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) uitgereikt.

Uit 370 inzendingen is het werkstuk van Hoekstra als beste gekozen. De wetenschappelijke jury prijst de originaliteit, het natuurwetenschappelijke karakter en het feit dat een actueel probleem bij de kop wordt gepakt. Eerder dit jaar viel Hoekstra ook in de prijzen bij de Rijksuniversiteit Groningen, en hij mocht meedoen aan de internationale scholierenconferentie ICYS op Bali waar hij zilver won. ,,Ik heb het dus erg leuk gehad de laatste tijd dankzij mijn werkstuk.’’

In zijn werkstuk gaat Hoekstra in op de hamvraag hoe de Nederlandse visserij kan verduurzamen. ,,Als er een methode gevonden kan worden, waarbij én de opbrengst goed is, én de impact op het ecosysteem zo laag mogelijk, dan zal de visserij kunnen blijven bestaan en zal de kritische houding uit de maatschappij verdwijnen.’’

Concreet vergelijkt de Zoutkamper scholier de bestaande zeeflap met de Wieringer vinding van de brievenbus als alternatief daarvoor. Het blijkt volgens het onderzoek dat met de brievenbus niet minder garnalen worden gevangen dan met de zeeflap. En als het gaat om de discards/bijvangst stelt Hoekstra met zekerheid, dat er nauwelijks verschil is tussen de brievenbus en de zeeflap. Omdat de brievenbus nog niet de kans heeft gehad om te worden doorontwikkeld, biedt deze dus goede kansen als duurzaam alternatief. Slotconclusie van Hoekstra: Er is hoop, maar er is tegelijkertijd ook nog een lange weg te gaan.

De jury reageerde erg enthousiast: ,,Ruben heeft erg slim zijn eigen onderzoek gecombineerd met bestaand onderzoek van IMARES. Heranalyse van de gegevens van IMARES laat zien dat een van de nieuwe technologische oplossingen om garnalen te vangen met minder bijvangst hoopgevend is, maar zeker nog niet perfect. Ruben bediscussieert het probleem zeer uitgebreid met de gegevens van IMARES en andere literatuur uit verschillende bronnen. Op een kritische wijze heeft hij de theorie toegepast op een ingewikkeld probleem.’’

Hoekstra is geboren en getogen in Zoutkamp, maar heeft geen familie in de visserij. Met Johan Rispens van de ZK 18 is hij voor het eerst ter garnalenvisserij gegaan. Vorige maand heeft Hoekstra examen gedaan op het Willem Lodewijk Gymnasium en zich nu als student aangemeld bij Wageningen UR, waar hij Bos- en Natuurbeheer gaat studeren.

De brievenbus is in 2008 ontwikkeld door Wieringer vissers als alternatief voor de zeeflap. De WR 54 viste er experimenteel mee. In 2011 bracht IMARES een rapport uit, waarin de brievenbus veelbelovend werd genoemd. Erik Rotgans van de WR 54: ,,We hebben bewezen dat met de brievenbus in het voorjaar beter kleine visjes worden geloosd dan met de zeeflap. Het gaat maar om een paar maanden. Maar ja, het wordt simpelweg niet door de overheid erkend als alternatief.’’

De PO-Wieringen heeft het ministerie van EZ afgelopen voorjaar schriftelijk verzocht om met een groep van circa dertig garnalenvissers deze zomer met de brievenbus te mogen vissen als alternatief voor de zeeflap. Er zijn wel nadere vragen over gesteld, maar er is nog geen akkoord.