Onderzoek naar verbetering palingstand

HARDERWIJK – Her en der wordt er in Nederland kleine kweekaal uitgezet om de palingstand te herstellen. Maar helpt deze maatregel wel? Op initiatief van Foppen Paling en Zalm is een project opgestart om dat wetenschappelijk te laten onderzoeken. In het kader daarvan werden vrijdagmorgen begonnen met het uitzetten van ruim 400.000 gekleurde pootaaltjes in de randmeren bij Harderwijk.

De aandacht van de media voor het palingonderzoek en het uitzetten van de pootaal is enorm. Die is aangewakkerd omdat juist een dag eerder het Comité Aaltjesdag Harderwijk onder grote druk van het Wereldnatuurfonds heeft afgezien van het maken van een recordgroot broodje paling. Het was de bedoeling een brood van 2 bij 2,5 meter met 75 kilo palingfilet te beleggen. Maar gelet op de maatschappelijke discussie over de toekomst van paling was dat een brug te ver. Ondanks dat de opbrengst besteed zou worden aan aalherstel. De directeur van het WNF woont in Harderwijk. Burgemeester John Berends en al was er aan te pas gekomen. ,,Soms moet je iets laten´´, zegt Berends aan boord van de HK 78, waar hij op vrijdag een bak met paling laat zwemmen. ,,Doe jullie best!´´

Ruim 400.000 aaltjes worden in de bunnen van Harderwijker en Elburger vissersvaartuigen gepompt.In het door Wageningen IMARES begeleide project wordt paling in drie stadia uitgezet om zo een leeftijdsopbouw na te bootsen. Vorige maand zijn 294.000 glasaaltjes uitgezet (7 cm, 0,33 gram per stuk, 97 kilo totaal). Afgelopen week volgden twee sorteringen: 236.000 voorkweekaaltjes (15 cm, 5 gram, 1.181 kilo) plus nog eens 171.500 pootaaltjes van 25 cm (15 gram, 1.822 kilo). Volgende maand volgt nog eens 1.822 kilo van deze pootaal. Al deze paling komt oorspronkelijk uit Frankrijk danwel Portugal, en is in Denemarken gekleurd en deels opgekweekt. Wageningen IMARES is voor het onderzoek gelijk begonnen met het terugvangen om groei, overleving, conditie, voedselopname en rijping vast te stellen. De palinkjes worden herkend aan de kleur van de gehoorsteentjes.

Aalfonds

,,Het is belangrijk onderzoek´´, stelt directeur Jan Foppen. ,,Niet alleen voor ons maar voor de totale sector. Vanwege de afnemende stand bestaat de kans dat de Europese Unie palingvangst in de toekomst verbiedt.´´ Om dat te voorkomen heeft Foppen samen met enkele grote afnemers als Albert Heijn, Superunie (inkooporganisatie van onder andere Boni, Deen, Jumbo, Plus, Spar, Slibro, enzovoort) en Makro een fonds gevormd om het onderzoek uit te financieren. Van elke ons paling in het schap komt een tien eurocent in het fonds. Foppen legt daar 25 procent bij. ,,Samen pompen we zo in twee jaar tijd één miljoen euro in het onderzoek, waarbij het gros wordt geïnvesteerd in de paling zelf. Dat de palingstand door uitzetting verbetert, wordt algemeen aangenomen. Toch kan dit nog steeds niet onderbouwd worden met onderzoekscijfers. Wij hopen hier verandering in te brengen. In augustus zal weer een aanzienlijk aantal aal uitgezet worden, net als in het voorjaar 2010 en 2011.´´

Massale media-aandacht voor aal.Foppen doet niet moeilijk over zijn belang in het project: paling in het schap te houden. Een positief imago is met name in de retail van groot belang. Onder invloed van de maatschappelijke discussie neemt de vraag naar paling namelijk onmiskenbaar af, zo merkt men in Harderwijk overduidelijk. Geen supermarkt durft het meer aan een consumentenactie aan te gaan met paling. En nu door kritiek van het Wereldnatuurfonds de levensmiddelenhandel heeft besloten dat op de verpakking niet meer vermeld zal worden dat geholpen wordt aan verduurzaming van de visserij, is de verwachting dat de verkoop nog verder zal dalen. Jan Foppen heeft die aderlating voor zijn bedrijf op kunnen vangen door ook in de garnalenhandel te stappen. Foppen koopt zijn Hollandse garnalen van de Rousant.

Het ministerie van LNV is niet financieel betrokken bij het aalproject, maar heeft wel intensief contact met Bertus van Panhuis, de coördinator bij Foppen Paling en Zalm. Het onderzoek kan in de toekomst een bijdrage leveren aan het nationale aalbeheersplan en na wetenschappelijke toetsing zelfs een draagvlak vormen op Europees niveau. Daarvoor zal antwoord gegeven moet worden op de vragen hoe glasaal en palinkjes uit de kwekerijen gedijen in buitenwater.

Schipper/dominee Dirk Meyvogel (HK 78): ,,Mooi spul hè?”Het Nederlandse aalbeheerplan ligt nog ter goedkeuring in Brussel. Er worden in Den Haag kritische geluiden van de ICES als beoordelingsinstantie opgevangen, iets wat overigens ook geldt voor de plannen van andere lidstaten. Aalbioloog Willem Dekker – die ook het Harderwijker onderzoeksplan heeft geschreven, en zoals bekend voorstander is van een vangstverbod in het najaar (wat door de Tweede Kamer is omgebogen in het plan om op grote schaal schieraal over de dijk te zetten) – benadrukt niet bij de beoordeling van de aalbeheerplannen betrokken te zijn.

Bij het Harderwijker onderzoek worden ook de beroeps- en sportvissers ingeschakeld. De palinkjes deze morgen worden door handelaar Van Wijk aan boord gebracht van de kotters HK 78, HK 3, HK 8, PU 3 en EB 40. De vissers zijn blij met positieve aandacht voor aalherstel. ,,Het is dramatisch gesteld met de paling´´, zegt Herman Bruinink van de HK 8. De HK 8 is na een voor hen succesvol spieringseizoen medio mei met het hoekwant gaan vissen, maar de vangsten zijn uiterst matig. Er wordt uitgekeken naar het nettenseizoen dat in juli aanvangt. Dankzij een geweldige toename van de snoekbaars werd vorig jaar een goed jaar gedraaid. Bruinink ziet een duidelijke relatie tussen de goede snoekbaarsvangst en de sanering van schietfuiken. Ook van zijn schuitfuiken.