Dagboek van een Visserman

De verkiezingen zijn achter de rug en een zeer groot gedeelte van Nederland heeft door middel van de uitgebrachte stemmen aangegeven het beleid van het huidige kabinet te steunen. Zelfs in m'n eigen provincie Groningen, met een slepend gasdossier waarbij alles wat mis kan gaan ook daadwerkelijkmis gaat, is de partij van onze premier die de grootste verantwoordelijkheid draagt voor de steeds verdergaande bureaucratisering van Nederland een van de grootste winnaars. Voor mij onbegrijpelijk, maar het is de realiteit dat het gros van Nederland het weinig uitmaakt dat de overheid het niet zo nauw neemt met bepaalde waarden en normen en het democratisch proces. Af en toe vraag ik mij wel af of we nog wel in Nederland wonen en niet in een of andere bananenrepubliek in Midden-Amerika. Maar ja, het is wat het is en daar zullen we het mee moeten doen.

Rode lichten

Het huidige beleid wat betreft energietransitie met een toenemend aantal windmolens op zee, zal na de huidige verkiezingsuitslag beslist niet gewijzigd worden in een voor de visserij gunstiger beleid. Misschien hier en daar wat aanpassingen, maar in grote lijnen moeten we er als visserij rekening mee houden dat het in ieder geval niet beter zal gaan worden wat betreft ruimte op zee en mogelijkheden om overal te gaan vissen zoals we van oudsher gewend zijn.

In de afgelopen twintig jaar is er heel wat veranderd. Gebieden waar al eeuwen gevist werd, zijn nu gesloten voor wat genoemd wordt natuurontwikkeling en energieopwekking. Afgelopen weken werd dit weer letterlijk en figuurlijk duidelijk toen we, nadat we vanuit de Sylt positieve geluiden over de garnalenvisserij hadden gehoord, richting Helgoland stoomden. Benoorden de scheepvaartroute naar Hamburg en het eiland Helgoland branden meer rode lichten dan in Nieuwstad, Katendrecht en de Wallen samen. Gebieden waar we twee decennia geleden goed konden vissen in de winterperiode zijn al jaren gesloten. Het is de realiteit waar ik, als iets oudere visser, meer moeite mee heb dan de jeugd aan boord. Ze weten niet anders dan dat er Vibeg-gebieden en windparken op zee zijn en hebben hier al mee leren leven en hebben het geaccepteerd als een feit.

Helgoland

De eerste dag in maart komen we na een 12 uur stomen op het gewenste bestek, bezuiden het windpark Meerwind Ost bij Helgoland. Het is al lekker druk aan het worden, want wij zijn niet de enigen die de positieve geluiden vanuit hier gehoord hebben. Zoutkampers, Wieringers, Texelaars en Duitsers vissen rond de stenenveldjes en de windmolens. Kleine boxjes dikke garnalen komen boven en vallen in de opvangbak. Het water is echter helder, zodat we overdag wat de kant in stomen op zoek naar dik water. Enkele collega’s stomen naar de haven van Helgoland, om daar in de haven te liggen totdat het weer donker wordt. We doen een trek op een meter of vijftien voor een kilo of 10. We gaan nog wat meer de kant in, maar dit is helemaal niks: spinnekoppen (slangesterren) en zand. Een ervaring rijker stomen we maar weer west in richting het windpark, waar we in de avondschemering uitzetten. Hetzelfde beeld als de nacht ervoor: kleine boxjes dikke garnalen.

’s Ochtends stomen we ook richting Helgoland om daar de dag door te brengen. Door corona mogen we de kant niet op, wat wel jammer is, want normaal doen we wel even een loopje over het eiland. Een aantal jaren geleden, ik geloof in 2018, hebben we met een aantal vissers een excursie door de bunkers onder Helgoland gemaakt. Een interessante ervaring en een mooie onderbreking van een dag liggen in de haven.

Druk en ontspannen

Vrijdag 5 maart stomen we na zonsopkomst richting Büsum, om te lossen bij de Büsumer Krabbenhandel van Rüdiger Kock. Na een douchebeurt en het laden van gasolie stomen we weer naar zee. Net voor het donker wordt zetten we uit, dwars van de Hever, op een meter of 18. We liggen hier met de TX 33 van Drijver en de SU 42 (ex-TX 42) uit Husum. Na de kost en de afwas wordt er weer gehaald en we besluiten nog even op dit bestek te blijven. 80 kilo pure dikke garnalen gaan het visruim in. De trekken hierna worden wel steeds iets minder, want het wordt ook steeds drukker op deze plek.

Het is trouwens sowieso vrij druk met vissersschepen rond Helgoland als je Marinetraffic bekijkt. Nou geeft dit wel een iets vertekend beeld, omdat het in de praktijk wel wat meevalt. Er zijn natuurlijk wel een flink aantal schepen actief in hetzelfde gebied in de Duitse Bocht, maar er is veel ruimte en het vissen hier is ook lekker ontspannen. De trekken kunnen iets langer dan normaal, want de vangst is over het algemeen puur schoon.

Witte garnalen

De zeeflap doet goed werk, want naast garnalen wordt er zeer weinig bijgevangen. Wat zwemkrabbetjes, een enkele Spaanse ruiter (helmkrab) en soms wat smauzen (harnasmannetjes). Kleine platvis wordt in dit gedeelte van de scholbox amper gevangen en jonge schol al helemaal niet. Enkele scharretjes, tongscharretjes en dwergtongen zitten er af en toe tussen, maar het mag eigenlijk geen naam hebben. De welbak van de Technische Dienst van onze coöperatie doet ook waarvoor deze aan dek staat: meegevangen schelpen en steentjes blijven achter op de bodem van deze bak en komen zodoende niet in de spoelsorteermachine, wat de kwaliteit van de garnalen alleen maar ten goede komt. Een enkele keer zitten er levende venusschelpen tussen die ik verzamel totdat we een pannetje vol hebben om te koken, die we dan tussen de middag verorberen in plaats van een frikootje of een gebakken ei.

We vissen het weekend door en komen al vissende en zoekende wat noordelijker bij de Amrumbank. Hier heb je ook op 12 mijl uit de kant nog dik water, zodat je overdag ook nog kans hebt om wat te vangen. Aan dek wordt het wat zachter en milder. De zon krijgt wat meer kracht en je merkt niet alleen aan het lengen van de dagen dat het voorjaar wordt, maar ook aan het gedrag van vissen en garnalen. De garnalen komen wat de kant in. Het zijn witte garnalen, zwemmers. Deze zijn ook gekookt wat lichter van kleur dan de ‘leggers’, de donkere garnalen. De smaak is gelijk, maar de kleur is zowel levend als gekookt dus iets anders. Ook vangen we driedoornige stekelbaarzen die op zoek zijn naar het zoete water van de Elbe, Hever of Eider om hun kuit te schieten.

Cuxhaven

In de nacht van dinsdag 9 en woensdag 10 maart vissen we zuid in, omdat we woensdags willen lossen in Cuxhaven bij de zeeflocatie van de Erzeugergemeinschaft der Deutschen Krabbenfischer. We hebben de vloed mee over de Elbe en we hebben zodoende de gang er in. De tuigen hangen in de haken en nadat we ze een eind voor de haven aan dek hebben laten zakken kan Alfred zich melden bij de havenautoriteiten van Cuxhaven Port en de zeesluis richting de nieuwe visserijhaven. Na het lossen bij de zeeflocatie, die gebruik maakt van het pand van Kutterfisch Zentrale GmbH, moeten we wel even zoeken om ligplaats en walstroom te regelen, maar met veel geduld lukt het om alles voor elkaar te krijgen, zodat we rond 16.00 uur bij Alfred z’n schoonvader in de auto kunnen stappen en richting huis rijden.

Geen steek verder

Na een lekker lang weekend, waarbij ik nog wel even op zaterdag naar Cuxhaven ben gereden om nog wat klusjes aan boord te doen, gaan we maandagochtend 15 maart weer los. IJs en gasolie laden en dan maar weer voor een nieuwe ronde. Intussen zijn we met de overdracht van de nieuwe kotter nog geen steek verder. De makelaar vertelde dat de uit te schrijven documenten nu op het bureau van het ministerie lagen en niet meer in de la. Twaalf weken om een schip uit te schrijven en alle verdere zaken af te handelen vind ik wel heel erg lang duren en het is nog steeds niet geregeld, dus er zullen nog wel enige weken bijkomen, denk ik.

Toevallig sprak ik met een oud werknemer van het ministerie die ook de vergunningverlening en overschrijvingen bij de hand heeft gehad, zodat ik hoopte op antwoord op m’n vraag naar de lange duur van het proces van overschrijvingen van visvergunningen. Om een goed antwoord te krijgen is het belangrijk dat je ook de juiste vraag stelt. Mijn vraag was schijnbaar niet de juiste, want ik kreeg uitleg over de complexiteit van de visserijwetgeving en het ontbreken van de juiste gegevens, waardoor het proces vertraagd werd. Maar antwoord op de vraag waarom deze procedure, die eigenlijk vrij standaard moet zijn, zo ontzettend lang moet duren, kreeg ik dus niet. De marifoon van vraagsteller en ontvanger stonden blijkbaar niet op dezelfde golflengte.

Meerkatze

Het is net vissen, waarbij je ook kanaal 16 bij moet hebben staan om te horen dat de Meerkatze van de Duitse kustwacht via de marifoon een visserijcontrole wil gaan doen. Want zo gaat het in het huidige coronatijdperk. De controlerende ambtenaren komen niet meer aan boord, maar stellen via de marifoon vragen over visvergunning, vangst, haven en tijd van vertrek en verwachte aanvoerhaven. Dit gaat in het Engels of in het Duits en over het algemeen gaat dit prima.

Het is wel grappig om te horen dat wij als vissers ons best wel redden in het buitenland. We spreken een aardig mondje over de grens met ons eigen accent uit Urk, Den Oever of Zoutkamp, waarbij ik altijd moet denken aan de woorden van de oud-directeur van de Visserijschool uit Urk, meneer Koffeman, dat Engels het belangrijkste vak van de hele opleiding was. Om dit kracht bij te zetten riep hij tijdens de Marcom-opleidingen wel een keer Linghby-radio uit Denemarken op met de zender die in de school aanwezig was, om de theorie met een praktijkvoorbeeld kracht bij te zetten.

Havneby

Als we vanwege het aankomende slechte weer naar Havneby op Rømø verdagen, melden we ons digitaal bij de havenautoriteit. Gelukkig niet in het Deens, maar in het Engels. Het Deens is voor ons goed te begrijpen als je het leest, omdat er veel overeenkomsten zijn met het Gronings, maar als je de Denen hoort praten is het voor mij net Chinees. Op Havneby wachten we in het weekend met een aardig internationaal vlootje garnalenvissers het weer af.

We kunnen maandagochtend vroeg lossen op een vrachtwagen van Kock uit Büsum. Dit doen we samen met de ZK 87, die een compleet Deens Nederlandse bemanning heeft. Zowel schipper/eigenaar Tamme Egbert Bolt als opvarende Frans Roorda wonen en werken al jaren in Denemarken en hebben zich hier helemaal gesetteld. De rest van de vloot lost op de vrachtwagen naar Nederland of bij Poseidon, de Deense vestiging van Van Belzen.

Maandag 22 maart is het weer al weer opgeknapt en gaan we weer naar zee, nadat we eerst gasolie hebben geladen. Hoewel het al weer een aantal jaren geleden is dat we op Havneby waren, werken de passen voor gasolie, elektra en water nog perfect, zodat we lekker vroeg naar zee kunnen. Buiten de drie mijl van het Listertief zetten we uit en vissen richting de Amrumbank. Het beeld is wisselend, maar geleidelijk vinden we een bestekje waar we een aantal malen heen en weer vissen. Zowel overdag als 's nachts zijn de vangsten vrijwel constant, met af en toe een uitschietertje naar boven of beneden.

We vissen zo door tot donderdagmiddag, net voordat het donker wordt, waarna we na de laatste keer te hebben gehaald gaan stomen richting Cuxhaven om daar weer te lossen, schoon schip te maken en richting huis te gaan. Tijdens het stomen wordt het bereik van internet en telefoon weer wat beter, zodat er wat informatie vanuit Nederland binnen druppelt.

Jammer, jammer

In het weekjournaal van de Nederlandse Visserbond lees ik dat de NVB, samen met PO Rousant, bezwaar aantekent bij de Raad van State tegen de uitspraak van de rechtbank over het aantal visuren voor de garnalenvisserij. Jammer dat de PO’s die aangesloten zijn bij VisNed hier niet aan mee doen. Het is ook in hun belang volgens mij en het is weer een teken van zwakte dat je als belangenorganisaties niet gezamenlijk optrekt in dit soort processen.

Jammer, jammer, want de toekomst is voor de garnalenvisserij beslist niet zeker. Een nieuwe Nb-wet vergunning die er moet komen is beslist geen gelopen race. Visuren, visserijdruk en gebiedssluitingen zijn onderwerpen waar de komende tijd wel serieus over gesproken moet worden. Afwachten kan niet en niets doen al helemaal niet. Het interesseert het gros van Nederland echt geen zier of er in de Nederlandse wateren garnalen worden gevangen of niet. We zullen zelf voor onze toekomst moeten strijden. Een ander doet het zeker niet.

Henk Buitjes, ZK 37