Met spoed gezocht: visserijdocenten

DEN HELDER – Loop eens een visserijschool binnen! Dat advies geven opleidingsmanager Gabriëlle Knufman en Cor Blonk van de Sectorraad Visserij aan die vissers die willen of moeten stoppen met het werk op zee en wier hart bij de visserij ligt. Er dreigt namelijk een tekort aan visserijdocenten.

In Nederland wordt in vijf plaatsen visserijonderwijs gegeven: Vlissingen, Stellendam, Katwijk, Den Helder en Urk. De visserij-opleidingen kennen veel overlap met ander maritieme opleidingen, maar voor de specifieke visserij-vakken zijn er visserijdocenten, die veelal uit eigen ervaring weten wat het vak van visserman inhoudt.

Alle scholen hebben vooralsnog een of meerdere visserijdocenten, maar door onder meer verloop en vergrijzing dreigt echter een tekort. Lukt het niet om binnen de wettelijke kaders voldoende bevoegde docenten voor de visserijvakken te vinden, dan kunnen er in Nederland straks geen vissers meer opgeleid worden.

Zo ver is het gelukkig nog niet, maar toch maken Knufman en Blonk zich zorgen en proberen ze namens de gezamenlijke visserijscholen een oplossing te vinden. Knufman is sinds 2015 opleidingsmanager van alle zeevaartopleidingen aan het Nautisch College van ROC Kop van Noord-Holland, Blonk houdt zich onder andere in de Sectorraad Visserij en de PFA/Redersvereniging bezig met sociale zaken, waaronder onderwijs.

Niet lichtvaardig

Blonk geeft een ultrakorte samenvatting van de oplossingsrichting: ,,Van alle kanten is er druk op de visserij, en het onderwijs heeft behoefte aan visserijdocenten. Kunnen we dat bij elkaar brengen en vissers die uit de sector stappen omscholen tot docenten?’’ Knufman hoopt op een kwaliteitsimpuls vanuit de visserijsector: ,,Zoek je als visserman iets anders, maar blijft je hart bij de visserij liggen? Loop eens vrijblijvend een visserijschool binnen om een praatje te maken en te informeren!’’

Het is een wens-scenario: een kundig visserman, die de lesstof en zijn ervaring en kennis op een didactische verantwoorde manier, op aansprekende wijze en met gezag over weet over te brengen op de leerlingen. Beiden zijn de eersten om te benadrukken dat er niet lichtvaardig gedacht moet worden over zo’n overstap van zee naar het docentenvak. Knufman: ,,Geïnteresseerden zullen HBO werk- en denk niveau moeten hebben en eventueel eerst een capaciteitstest moeten doen voordat ze kunnen instromen in een pedagogisch-didactisch opleidingstraject voor zij-instromers. Een serieuze uitdaging voor de visserman.’’

Uit ervaring weten zij ook dat het zeker niet meevalt, ondanks het bieden van speciale faciliteiten en het betalen voor de opleiding.

Gastlessen

Is de drempel niet te hoog? Knufman en Blonk denken hardop na over flexibiliteit, de vorming van een poule van docenten of gastlessen door vissers. Tussen de maritieme opleidingen zit heel veel overlap; lesstof kan ook gecombineerd worden. Het gaat vergeleken met de andere maritieme opleidingen ook maar om kleine aantallen leerlingen.

Blonk: ,,Maar er blijft altijd verschil tussen visserij en bijvoorbeeld koopvaardij, wat deels te maken heeft met internationale regelgeving. Om op te leiden tot Nederlandse ‘officieren’ op kotters en trawlers blijven visserijdocenten nodig.’’

Bevoegd

Een voorbeeld van het traject visserman-visserijdocent is Katwijker Henk Schaap (43), die na 22 jaar varen op kotters en trawlers zijn lesbevoegdheid heeft gehaald en inmiddels al bijna drie jaar les geeft op de Visserijschool van Katwijk. ,,Om bevoegd les te mogen geven heb ik een tweejarige HBO-opleiding gevolgd’’, vertelt Schaap. ,,Zodra je start met die opleiding mag je gelijk al beginnen met lesgeven.’’ Hoewel Schaap het leven op de trawlers af en toe nog wel mist, heeft hij naar eigen zeggen z’n draai goed gevonden voor de klas.

Ook voor hem zijn de laatste maanden vanwege de corona-maatregelen anders verlopen dan normaal. ,,Maar de laatste weken zijn de eerstejaars na maanden lang onderwijs op afstand even terug op school geweest. Lekker weer praktijkonderwijs!’’