NVWA breidt sanctiearsenaal uit
Rechtsbescherming vissers (verder) onder druk
ROTTERDAM – De rechtsbescherming van visserijbedrijven komt (verder) onder druk te staan nu het sanctiearsenaal is uitgebreid met bestuurlijke boetes door de NVWA. De advocaten en kantoorgenoten mr. Laura Hinrichs en mr. Frank van Ardenne (Van Ardenne & Crince le Roy Advocaten N.V. te Rotterdam) reageren. Van Ardenne & Crince le Roy Advocaten – werkzaam op het snijvlak van strafrecht en bestuursrecht - staat al geruime tijd visserijbedrijven van noord tot zuid bij.
Per 1 april 2024 heeft de NVWA de mogelijkheid gekregen voor het 'bestuurlijk beboeten' van overtredingen door visserijbedrijven en/of vissers. Het sanctiearsenaal van de NVWA wordt hiermee uitgebreid. De rechtsbescherming van visserijbedrijven en/of vissers komt hierdoor (verder) onder druk te staan.
Herstelsancties
Visserijbedrijven en/of vissers werden tot op heden veelal geconfronteerd met 'herstelsancties’ (zoals een last onder dwangsom of de oplegging van punten). Door het ‘herstellende karakter’ kan een herstelsanctie gecombineerd worden met een strafrechtelijke vervolging door het Openbaar Ministerie vanwege dezelfde overtreding. Beide sancties hebben namelijk een ander doel (herstel versus straf). Bij een strafrechtelijke vervolging kan dan bijvoorbeeld aan een visserijbedrijf en/of visser een strafbeschikking worden uitgevaardigd. Een strafbeschikking levert een strafblad op, met mogelijke negatieve gevolgen van dien.
Wij zien in de praktijk dat een bestuursrechtelijke herstelsanctie bijna altijd gecombineerd wordt met een strafrechtelijke vervolging in het geval van visserijovertredingen.
Bestuurlijke boete
Nu de NVWA sinds 1 april 2024 er ook voor kan kiezen een bestuurlijke boete op te leggen voor een geconstateerde visserijovertreding, verandert daarmee het karakter van het type sancties dat door de NVWA kan worden opgelegd. Een bestuurlijke boete is namelijk – net zoals strafvervolging – punitief/bestraffend.
Een combinatie van strafvervolging en een bestuurlijke boete vanwege dezelfde overtreding is niet toegestaan. Voor dezelfde overtreding mag namelijk niet twee keer een punitieve sanctie worden opgelegd. Er moet in dat geval een keuze worden gemaakt: een geconstateerde overtreding wordt of via een bestuurlijke boete vanuit de NVWA afgedaan of via een strafrechtelijke vervolging door het Openbaar Ministerie. Valt de keuze op een bestuurlijke boete, dan neemt de NVWA in die gevallen als het ware de rol van het Openbaar Ministerie over, en bestraft de NVWA zelf.
Welke rechtsbescherming?
Het bestraffende karakter van een bestuurlijke boete zorgt ervoor dat aan een vermeende overtreder dezelfde rechten toekomen die in een strafzaak aan een verdachte toekomen. Een van die rechten is dat een overtreder niet gehouden is tegen zichzelf bewijs te leveren. Andere belangrijke rechten zijn het recht om te zwijgen en het recht op rechtsbijstand van een advocaat tijdens een verhoor. Deze rechten komen een overtreder niet toe als de NVWA als toezichthouder controlebevoegdheden uitoefent.
Door de uitbreiding van het sanctiearsenaal van de NVWA zullen naar onze inschatting vaker onzekere situaties ontstaan in de rechtsbescherming van het visserijbedrijf en/of de visser. De positie van de NVWA is namelijk niet altijd op voorhand duidelijk.
De NVWA komt immers geregeld aan boord om als toezichthouder een controle uit te oefenen. Medewerking is daarbij wettelijk vereist. Als de NVWA aan boord een overtreding constateert, dan zal niet direct duidelijk zijn hoe daarmee wordt omgegaan: volgt er een sanctie, en zo ja, wat voor sanctie?
Als later blijkt dat een herstelsanctie wordt opgelegd, dan was plicht tot medewerking gerechtvaardigd. Blijkt later dat na de plicht tot medewerking tot een bestuurlijke boete wordt overgegaan, dan was die plicht tot medewerking niet gerechtvaardigd. Aan de vermeende overtreder kwam dan namelijk al het zwijgrecht toe en aan hem diende de cautie te zijn gegeven. De afgelegde verklaring (in het kader van de vermeende plicht tot medewerking) dient dan buiten beschouwing te worden gelaten. Deze onzekerheid kan tot moeilijkheden en eventuele ‘confrontaties’ met de NVWA leiden
Gevolgen
Tot slot kan de bestuurlijke boete de indruk wekken dat een visserijbedrijf en/of een visser ‘lichter’ wordt gestraft, omdat geen strafrechtelijke vervolging plaatsvindt. Dit beeld is onjuist.
Ook een bestuurlijke boete kan vergaande gevolgen hebben voor bijvoorbeeld bestaande of toekomstige vergunningen en subsidies in het licht van de toets die volgt uit de Wet Bibob (wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur). Ook kan een bestuurlijke boete negatieve gevolgen hebben voor een Verklaring Omtrent het Gedrag (van een rechtspersoon).
Het is daarom raadzaam altijd juridisch advies in te winnen om tegen een bestuurlijke boete op te komen/te procederen, want wie slaapt vangt geen vis.
Laura Hinrichs en
Frank van Ardenne,
Van Ardenne & Crince le Roy
Advocaten N.V.
